ارزيابي روند تغييرات مكاني كاربري اراضي با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافيايي و تصاوير لندست طي بازه زماني 1991 تا 2016 (مطالعه موردي: حوضه آبخيز بهشت‌آباد، استان چهارمحال و بختياري)

به‌منظور برنامه‌ريزي و مديريت سرزمين لازم است عوامل تأثيرگذار بر تغييرات آن را شناسايي و ارزشيابي كرد. تغييرات كاربري زمين يكي از عوامل اصلي تأثيرگذار بر فرايندهاي آب‌و‌هوايي محلي، منطقه‌اي و جهاني است كه به‌صورت تغيير در نوع استفاده از زمين تعريف مي‌شود و يكي از عوامل مهم در تغيير جريان هيدرولوژيك، فرسايش حوضه و انهدام تنوع زيستي است. حوضه آبخيز بهشت‌آباد به‌عنوان يكي از زيرحوضه‌هاي سامانه كارون بزرگ، حدود 70 درصد از جمعيت استان چهارمحال و بختياري را دربرمي‌گيرد. به‌همين دليل با توجه به اهميت بالاي اين حوضه در تأمين آب حوضه‌هاي ديگر و نيز اهميت شناخت كاربري‌هاي موجود در منطقه در طول چند دهه گذشته، هدف اصلي از اين مطالعه، ارزيابي روند تغييرات مكاني كاربري اراضي در حوضه آبخيز بهشت‌آباد استان چهارمحال و بختياري با مساحتي حدود 384787 هكتار با استفاده از علم سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافيايي طي يك دوره 25 ساله است. در اين تحقيق، ابتدا با تجزيه‌و‌تحليل و پردازش تصاوير ماهواره‌اي لندست 5 سنجنده TM مربوط به سال‌هاي 1991، 2008 و لندست 8 سنجنده OLI سال 2016 و درنظر گرفتن 5 طبقه كاربري شامل اراضي مرتعي، مناطق ساختماني شهري، اراضي كشاورزي، اراضي باغي و اراضي باير، اقدام به تهيه نقشه‌هاي كاربري اراضي براي سه مقطع زماني به‌روش چشمي و هيبريدي با دقت قابل قبول شد. دقت كلي براي هر يك از نقشه‌هاي كاربري به‌دست آمده براي سال‌هاي 1991، 2008 و 2016 به‌ترتيب برابر 17/92، 29/94 و 41/93 درصد به‌دست آمد كه دلالت بر مقبوليت دقت نقشه‌هاي تهيه شده داشت. سپس روند تغييرات كاربري اراضي و سهم هريك از طبقه‌هاي كاربري و درصد تغييرات هر يك از كاربري‌ها طي دو دوره مطالعاتي مشخص شد. نتايج اين تحقيق نشان‌دهنده تغييراتي در سطح حوضه مورد مطالعه است. مساحت اراضي مرتعي در طي دو دوره روند كاهشي، مناطق ساختماني شهري روند افزايشي، اراضي كشاورزي در طي دوره اول روند كاهشي و در طي دوره دوم روند افزايشي، اراضي باغي در طي دو دوره روند افزايشي، اراضي باير در دوره اول روند افزايشي و در دوره دوم روند كاهشي داشته است. در مجموع بايد عنوان كرد كه در منطقه بهشت‌آباد شاهد افزايش جايگزيني مراتع با مناطق ساختماني شهري، كشاورزي ديم، باغات و اراضي باير و بروز تخريب پوشش مرتعي در منطقه هستيم.