ارزيابي شاخص‌هاي كارايي انرژي در نظام‌هاي زراعي حفاظتي مبتني بر گندم (Triticum aestivum L.) در شرايط اقليمي منطقه معتدل (مطالعه موردي: گناباد)

اين پژوهش به‌منظور ارزيابي تأثير كشاورزي حفاظتي بر شاخص‌هاي انرژي در نظام‌هاي زراعي رايج با استفاده از طرح كرت‌هاي خرد شده در قالب بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در شرايط اقليمي ايستگاه تحقيقات كشاورزي گناباد به‌مدت چهار سال ( 95-1391) مورد بررسي و ارزيابي قرار گرفت. فاكتورهاي آزمايش عبارت بودند از سه سطح شيوه‌هاي مختلف خاك‌ورزي در كرت‌هاي اصلي شامل شيوه متداول خاك‌ورزي (شخم + ديسك + تسطيح + ايجاد فارو + كاشت با بذركار)، شخم كاهش يافته (چيزل پكر يا ديسك سبك + ايجاد فارو + كاشت با بذركار) و بدون شخم (كاشت مستقيم با بذركار) و سه سطح مديريت بقاياي گياهي شامل بدون بقايا، حفظ 30% بقايا و حفظ 60% بقاياي گندم (Triticum aestivum L.) كه در كرت‌هاي فرعي قرار داشتند. اين مطالعه در سيستم تناوبي رايج منطقه شامل گندم، جو، پنبه و گندم مورد برسي قرار گرفت. نتايج به‌دست آمده نشان داد كه بيشترين مصرف انرژي از مقدار كل انرژي در تناوب رايج به نهاده‌هاي الكتريسيته، كودهاي شيميايي و سوخت به‌ترتيب با ميانگين مصرف 43، 23 و 12 درصد و كمترين مقدار مصرف انرژي به نهاده نيروي انساني با ميانگين 0.7 درصد تعلق داشت. همچنين نتايج تجزيه واريانس و تحليل‌هاي آماري شاخص‌هاي انرژي نشان داد كه اثر شيوه خاك‌ورزي تنها بر شاخص كارايي مصرف انرژي براي دو محصول گندم و جو در سطح پنج درصد معني‌دار بود. امّا اثر بقايا و اثر متقابل خاك‌ورزي و بقايا بر هيچ كدام از شاخص‌هاي انرژي معني‌دار نبودند. مقايسه ميانگين مقادير شاخص‌ كارايي مصرف انرژي در تناوب مورد نظر نشان داد كه بيشترين و كمترين مقدار اين شاخص به‌ترتيب در دو شيوه بدون خاك‌ورزي يا كشت مستقيم و خاك‌ورزي متداول مشاهده شد، به‌نحوي كه ميانگين شاخص كارايي مصرف انرژي براي دو محصول گندم و جو در شيوه بدون خاك‌ورزي به‌ترتيب 21 و 9 درصد افزايش را نسبت به خاك‌ورزي متداول و خاك‌ورزي كاهش يافته نشان داد.