واكاوي نسبت ميان چهره و اخلاق در سينما در چارچوب آراي امانوئل لويناس مطالعۀ موردي: دو فيلم كلوزآپ و جدايي نادر از سيمين

پژوهش حاضر كوششي براي واكاوي ايدۀ «چهره» به عنوان يكي از امكانات مناسب براي ارزيابي اخلاق در سينماي اجتماعي ايران است. چهره در آراي امانوئل لويناس، عرصه‌اي براي حضور ناگهاني ديگري بر سوژه است. از اين رو نسبتي كه تصوير با «چهره» برقرار مي‌كند اين امكان اخلاقي را براي مواجهۀ خاصي با ديگري در سينما فراهم مي‌سازد. اين پژوهش  از خلال بررسي و مقايسۀ دو فيلم شناخته‌شده در سينماي ايران، كلوزآپ ساختۀ عباس كيارستمي و جدايي نادر از سيمين ساختۀ اصغر فرهادي، مي‌كوشد تا نشان دهد چگونه سينما امكان مواجهه‌اي نابهنگام و  بر مدار نفي حل‌شدن ديگري به نفع سوژه و در نتيجه قبول مسئوليت نامتناهي سوژه در قبال ديگري را فراهم مي‌سازد. مسألۀ اصلي كه در اين دو اثر به چشم مي‌خورد ورود «ديگري‌ها» يا به تعبير لويناس، شخص سوم، به رابطه است. اين ورود نابهنگام، مسألۀ قانون را به ميان مي‌كشد. تفاوت ميانِ اثر كيارستمي و فرهادي از همين جنبه قابل بررسي است. در هر دو فيلم بر خلاف سنت رايج سينماي اجتماعي ايران ورود شخص سوم به رابطۀ خويشتن و ديگري باعث مي‌شود تا مباحث نظري اخلاق به عرصه‌اي عملي‌تر كشيده شود؛ عرصه‌اي كه به‌خوبي در شيوۀ مواجهۀ اين دو فيلم با مسألۀ قانون و عدالت به آزمون درآمده است.