چالشها، دست آوردها و افق تحقيقات گل جاليز (Orobanche spp.) در ايران و جهان

به منظور بررسي وضعيت تحقيق‌هاي گل جاليز در ايران و مقايسه آن با تحقيق‌هاي جهاني، اطلاعات 1398 مقاله فارسي مربوط به علف هاي هرز كه در چهل سال اخير منتشر شدهاند، به همراه 1477 مقاله انگليسي مرتبط (2011-2004)، در يك بانك اطلاعاتي تحليل شد. سهم تحقيق‌هاي گياهان انگلي، گل جاليز و سس (Cuscuta spp.)، از كل تحقيق‌هاي علوم علفهاي هرز در ايران، به ترتيب شش، چهار و دو درصد بود و نام انگل استريگا (Striga spp.) تنها در يك مقاله مشاهده شد. در جهان سهم تحقيق‌هاي گل جاليز از كل علفهاي هرز حدود چهار درصد بود در حالي كه اين سهم از كل تحقيق‌هاي گياهان انگلي حدود 50 درصد بدست آمد. بررسي نتايج نشان ميدهد كه 75 درصد اين تحقيق‌ها در ايران با حمايت مراكز تحقيقاتي وابسته به وزارت جهاد كشاورزي انجام شده است. بررسي روندها مشخص كرد نسبت تحقيق‌هاي گل جاليز به كل تحقيق‌هاي علفهاي هرز در ايران و جهان رو به كاهش است كه احتمالاً به علت افزايش تنوع رشتههاي علمي در حوزه علوم علفهاي هرز بوده است. در عين حال در سطح جهاني، سهم تحقيق‌هاي گل جاليز نسبت به ساير گياهان انگلي رو به افزايش است كه دلايل آن را بايد در خصوصيات خاص انگل، وسعت پراكنش و توان خسارت زايي آن نسبت به ساير گياهان انگلي جستجو كرد. در تحقيق‌هاي ايران با گذشت زمان موضوع‌ها به ترتيب روي شناسايي، مديريت و مبارزه بيولوژيكي تمركز يافتهاند. در جهان اين تحقيق‌ها جاي خود را از بررسي بيولوژي و فيزيولوژي انگل به مطالعات ژنوميكي، استريگولاكتونها، ايجاد مقاومت در ميزبان و شناخت مكانيزمهاي برهمكنش انگل-ميزبان و كار روي بستههاي مديريت تلفيقي دادهاند. گل جاليز يكي از مهمترين گياهان انگلي در ايران و جهان است و سابقهي تحقيق‌هاي طولاني آن بيانگر اين واقعيت است كه نتايج آن‌ها هنوز به راهكار مديريتي جامعي منتهي نشده است. در ايران با وجود سابقه به نسبت طولاني، اين تحقيق‌ها هنوز جوان محسوب ميشوند و اطلاعات كافي حتي در مورد خصوصيات گونههاي كشور ارايه نميكنند. ارزيابي روشهاي مديريتي جديد، در سايه پيشرفت هاي اخير جهان در اصلاح گياهان زراعي و ژنتيك ملكولي، در چارچوب سازگار با شرايط كشور ميتواند يك استراتژي مناسب براي تحقيق‌هاي آتي كشور در حل معضل گياهان انگلي به خصوص گل جاليز باشد.

this article has no abstract