بررسي اثر تنش كمآبي بر خصوصيات كمي و كيفي دانه ارقام برنج ايراني

Effect of water deficit stress on quantitative and qualitative traits of Iranian rice cultivars

مديريت مناسب آب نقش مهمي در ميزان سودمندي در كيفيت و كميت بذر برنج دارد. مهمترين عامل پذيرش ارقام برنج توسط مصرف كننده ايراني كيفيت پخت و خوراك آن است. كيفيت پخت مطلوب با توجه به ذائقه مصرف كنندگان در كشورهاي مختلف متفاوت است، ولي ميزان آميلوز و درجه حرارت ژلاتينيشدن شاخصهاي اوليه و اصلي تعيين كننده كيفيت پخت و خوراك دانه برنج در همه دنيا هستند. شكست برنج در حين عمليات تبديل، از جمله دغدغه هاي اين محصول در كشور ما محسوب ميشود. به منظور بررسي اثر تنش كم آبي بر خصوصيات كمي و كيفي 20 رقم بومي و اصلاحشده برنج، آزمايشي به صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوكهاي كامل تصادفي با سه تكرار در مؤسسه تحقيقات برنج كشور (رشت)، اجراء گرديد. عامل مديريت آبياري در 2 سطح آبياري غرقابي و تنش كم آبياري پس از پنجه زني اجرا گرديد. صفات كيفي شامل مقدار آميلوز، درجه حرارت ژلاتينيشدن، طول، عرض و شكل دانه، طويل- شدن دانه بعد از پخت، برنج سالم، برنج خرد و راندمان تبديل برنج كه در آزمايشگاه اندازه گيري شدند. نتايج نشان داد در شرايط تنش مقدار آميلوز و درجه حرارت ژلاتينيشدن افزايش مييابد كه اين افزايش تقريبا، در ارقام اصلاح شده نسبت به ارقام محلي بيشتر ميباشد. همچنين صفات طول و عرض، طويل شدن دانه بعد از پخت، برنج سالم، برنج خرد و راندمان تبديل برنج كاهش پيدا ميكند. همچنين اين تغييرات در ارقام دانه بلند بيشتر بود.

Proper water management plays an important role in improving the quality and quantity of rice grains. Rice cooking and eating quality are the most important factors for accepting a variety by consumers. Amylose content (AC) and gelatinazation temperature (GT) are primary indices for evaluating eating and cooking qualities of rice grains. Rice breakage is a major concern in Iran. In order to evaluate the effect drought stress on qualitative and quantitative traits of 20 genotypes an experiment was done using factorial based on completely randomized block design with three replications in the Rice Research Institute (Rasht). Quality traits such as amylose content, gelatinization temperature, length and width, shape, the grain elongation after cooking, whole rice, broken rice were evaluated milling in lab. The results showed that drought stress increased amylose content and gelatinization, the increase almost in improved varieties was more than local varieties. The length and width, elongation after cooking rice, whole rice, broken rice and milling efficiency traits were reduced in water deficit stress conditiond. The changes in long grain varieties were more than others.