ارزيابي تحمل به تنش شوري در برخي از نمونه هاي ژنتيكي كلكسيون گندم دوروم بانك ژن گياهي ملي ايران

Evaluation of salinity tolerance in some accessions of durum wheat collection of National Plant Gene Bank of Iran

به منظور شناسايي ژرمپلاسم گندم دوروم متحمل به تنش شوري، 28 نمونه ژنتيكي از كلكسيون گندم دوروم بانك ژن گياهي ملي ايران به همراه ارقام كوير، روشن و ماهوتي به عنوان شاهد متحمل به شوري در دو شرايط نرمال (بدون تنش شوري) در مزرعه يزد و تنش شوري در مزرعه اردكان، با ارزيابي صفات زراعي مطابق با دستورالعمل بينالمللي ذخاير توارثي گياهي، مورد بررسي قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه ميانگين تمام صفات مورد بررسي بجز تراكم سنبله در شرايط تنش شوري در مقايسه با شرايط نرمال، كاهش نشان داد. بيشترين ميزان كاهش (حدود 52 درصد) در ميانگين صفت تعداد پنجه بارور مشاهده گرديد. در شرايط نرمال، نمونه هاي ژنتيكي KC11004 و KC11431 و در شرايط تنش شوري نمونه هاي ژنتيكي KC11004 ،KC11431، KC11226 و KC10961 داراي وزن دانه پنج سنبله بيشتري نسبت به ارقام شاهد بودند. تعداد پنج و چهار مؤلفه اصلي اول 84 و 76/78 درصد از تغييرات داده ها را بترتيب در شرايط نرمال و تنش توجيه كـردنـد. در بايپلات دو مؤلفه اصلي اول در شرايط نـرمال نمونه هـاي ژنتيكـي KC11075 و KC11170 و در شرايط تنش، نمونه هاي ژنتيكي KC10993 ،KC11004 ،KC11226 و KC11431 در ناحيه مشابهي با ارقام شاهد قرار گرفتند. دندروگرام تجزيه خوشهاي به روش وارد در هر دو شرايط نرمال و تنش، ژرمپلاسم مورد بررسي را به دو گروه تقسيم كرد كه در هر دو حالت، تعدادي از نمونه هاي ژنتيكي با ارقام شاهد در گروه مشابهي واقع شدند. مجموع نتايج تحقيق منجر به شناسايي منابع ژنتيكي متحمل به شوري در ژرمپلاسم گندم دوروم گرديد كه در برنامه هاي اصلاحي قابل استفاده ميباشد.

In order to identify salinity tolerant durum germplasm, 28 accessions of durum wheat collection of National Plant Gene Bank of Iran along with Kavir, Roshan and Mahooti cultivars as salinity tolerant controls were studied by evaluating agronomic traits in accordance with international descriptor under normal condition (Without salinity stress) in Yazd field and under salinity stress in Ardakan field. The results showed that the mean of all traits except spike density was decreased under salinity stress condition compared to normal condition. The highest decrease (about 52%) was observed in the mean of the trait number of fertile tillers. Under normal conditions, accessions KC11004 and KC11431 and under salinity stress, KC11004, KC11431, KC11226 and KC10961 had grain weight of five spikes higher than the check cultivars. The first five and four principal components accounted for 84% and 78.76% of the variation under normal and stress conditions, respectively. In the biplot of the first two principal components under normal condition, accessions KC11075 and KC11170 and under stress condition, KC10993, KC11004, KC11226 and 11431 KC were placed in the same region as control cultivars. In both normal and stress conditions, dendrogram of cluster analysis divided the studied germplasm into two groups, in both cases, some accessions were grouped in the same group with check cultivars. The results of this study led to the identification of salinitytolerant genetic resources in durum wheat germplasm that can be used in breeding programs.