تبيين مولفه الگوهاي ماندگار حاكم بر مسكن بومي مشهد و اولويت‌بندي آنها با استفاده از روش تحليل سلسله‌مراتبي

اهداف و زمينه‌ها: مشهد شهري است با محله‌هاي تاريخي كه روزگاري بسياري از خانه‌هاي ارزشمند را در خود جاي داده بود. اما به‌واسطه تغيير شيوه زندگي، طرح‌هاي توسعه، تغييرات اقتصادي و غيره بخش وسيعي از بافت ارزشمند شهر طي زمان دچار تغيير شده است. لذا اگر در مسير ايده حفظ و به‌هنگام‌سازي گذشته با ايجاد خلاقيت و حساسيت گام برداريم، ساختمان‌هاي سنتي مي‌توانند به منبع الهام‌بخشي تبديل شوند كه براي توسعه معماري معاصري كه پاسخگوي فرآيندهاي فرهنگي محلي باشد، به كار گرفته شوند. بر اين اساس اين پژوهش با هدف معرفي و پيشنهاد مولفه‌ها و شاخص‌هاي الگوهاي بومي شهر مشهد صورت پذيرفت. روش‌شناسي: در اين پژوهش توصيفي تحليلي، داده‌ها به‌صورت كتابخانه‌اي و در برخي موارد به‌صورت پيمايشي با تكميل پرسش‌نامه توسط خبرگان جمع‌آوري شد. بدين ترتيب كه با استفاده از رويكرد داده‌بنياد و استفاده از نرم‌افزار Maxqda 10 مولفه‌ها و شاخص‌هاي مورد توجه در خانه‌هاي بومي استخراج شد و سپس با استفاده از روش تحليل سلسله‌مراتبي (AHP) مولفه الگوهاي بومي تعيين اهميت و وزن‌دهي شد. يافته‌ها: اولويت مولفه الگوهاي بومي موثر بر مسكن شهر مشهد به ترتيب محرميت، درون‌گرايي، پرهيز از بيهودگي، مردم‌واري، ارتباط با طبيعت، جامع‌نگري و وحدت‌گرايي، خودبسندگي، معنايي نمادين و تداوم و تكامل بودند و مولفه الگوهاي با امتياز بالاي 1/0 شامل محرميت، درون‌گرايي، پرهيز از بيهودگي، مردم‌واري و ارتباط با طبيعت به ترتيب به‌عنوان مولفه الگوهاي ماندگار بومي مشهد معرفي و انتخاب شدند. نتيجه‌گيري: مولفه الگوهاي محرميت، درون‌گرايي، پرهيز از بيهودگي، مردم‌واري و ارتباط با طبيعت در رتبه‌هاي اول تا پنجم مولفه الگوهاي ماندگار بومي مشهد هستند.