مقايسه ريختي‌شناختي واريته‌هاي تركمني و كورا ماهي كلمه (Rutilus rutilus caspicus, Yakovlev, 1870) درياي خزر با استفاده از روش ريخت‌سنجي هندسي

Comparison of morphological characters in Turkmenian and Kura varieties of Caspian roach (Rutilus rutilus caspicus, Yakovlev, 1870) using geometric morphometric approach

اين پژوهش با هدف بررسي مقايسه ويژگي‌هاي ريختي واريته‌هاي تركمني و كورا ماهي كلمه درياي خزر با استفاده از روش ريخت‌سنجي هندسي لندمارك پايه به اجرا درآمد. در مجموع، تعداد 120 نمونه از تالاب گميشان واقع در جنوب‌شرقي درياي خزر و منطقه تالش واقع در جنوب‌غربي درياي خزر نمونه‌برداري گرديد. از سمت چپ سطح جانبي نمونه‌ها عكس‌برداري و بر روي تصاوير دوبعدي حاصل، تعداد 14 نقطه لندمارك با استفاده از نرم‌افزار TpsDig2قرار داده شد. داده‌هاي حاصل پس از آناليز پروكراست، با استفاده از آناليزهاي چندمتغيره تحليل تشخيصي (DFA)، Ttest Hotellingو CVA/Manovaمورد تحليل قرار گرفتند. نتايج تفاوت معني‌داري را بين شكل بدن جنس‌هاي نر و ماده هر جمعيت كلمه تركمني و كورا و همچنين بين دو جمعيت نشان داد. نتايج همچنين نشان داد كه هر دو جنس كلمه كورا داراي سري بزرگ‌تر، قاعده باله مخرجي طويل‌تر و تا حدودي بدن پهن‌تر در جنس ماده نسبت به كلمه تركمني مي‌باشد. به‌علاوه برخي الگوي تفاوت به‌دست آمده در اين پژوهش متفاوت از يافته‌هاي قبلي بود. اين امر مي‌تواند به‌دليل قابليت بالاي تكنيك ريخت‌سنجي هندسي در بررسي شكل ساختارهاي زيستي و همچنين وجود دوشكلي جنسي در كلمه خزري مي‌باشد. تفاوت‌هاي ريختي مشاهده شده بين جمعيت‌هاي كلمه تركمني و كورا مي‌تواند بيانگر تكامل در حال پيشرفت شكل بدن جمعيت‌هاي مورد مطالعه تحت‌تأثير شرايط محيطي محل زيست آن‌ها در درياي خزر باشد

This study was conducted to compare the morphilogical traites of Turkmenian and Kura varieties of Caspian roach using landmark-based geometric morphometric (GM) approach. A total 120 specimens from Gomishan Wetland in southwest and Talesh region in southwest of Caspian Sea were sampled. The left side of specimens were photographed and fourteen landmark-points were digitized on 2-D images using TpsDig2. Landmark data after GPA, analyzed using multivariate analysis including DFA, Ttest-Hotelling and CVA/Manova. Results displayed significant differences between the body shape of male and female of each population and also between two populations. Results also showed that Kura variety has bigger head, longer anal fin and deeper body depth than Turkmenian one. In addition, the result of this study found other body shape differences in relation to pervious studies. This cane be as result of better ability of GM approach to study the biological shape and precence of sexual dimorphism in Caspian roach. Morphological divergence between Turkmenian and Kura varieties can be related to evolutionary process of their body shape in respond to environmental factors of their habitat in the Caspian Sea.