اندازه‌گيري و مقايسه درجه رشد حامي فقرا در كشورهاي اسلامي

فقر يكي از اصلي ترين عوامل در طول تاريخ مي باشد كه جامعه بشري با آن روبرو بوده است، رشد بالاي اقتصادي در دهه گذشته ايده اي مبني بر اينكه رشد مي تواند به كاهش فقر در جهان منجر شود رايج شد و قبل از غالب شدن رشد حامي فقرا بر تفكرات توسعه اي بود و در دهه 1950 و 1960 اغلب تفكرات توسعه اي در ارتباط با رشد و فقر، تفكرات رشد سريز نيز بود و بعد از آن اغلب فكر مي كردند كه رشد منجر به افزايش فقر مي شود كه اين تفكر توسط بهاگواتي در سال 1988 در شرايط انقلاب سبز پديد آمده بود اما در دو دهه ادبيات توسعه اي در پيرامون رشد حامي فقرا گسترش پيدا كرده است. نابرابري هم به اندازه رشد از اهميت برخوردار است زيرا افزايش نابرابري منجر به افزايش فاصله طبقاتي در جامعه مي شود و مي تواند باعث عدم بهبودي وضعيت فقرا در جامعه شود و از آنجا كه فرضيه كوزنتس بيان مي دارد كه رشد در مراحل اوليه منجر به افزايش نابرابري مي شود تا زماني كه كشورها به يك درآمد متوسط دست يابند، بنابراين رشد زماني حامي فقرا خواهد بود كه در كنار كاهش فقر به كاهش نابرابري هم كمك كرده باشد. در اين مقاله ارتباط بين سه مفهوم توسعه يعني فقر، نابرابري و رشد را با استفاده از  شاخص هاي رشد حامي فقرا (شاخص كاكواني و پرنيا (2000) و كاكواني و سان (2003))  در 9 كشور اسلامي مورد بررسي قرار گرفته كه از آخرين داده هاي در دسترس پايگاه اطلاع رساني PovcalNet  و پكيچ توزيعي تحليلي استاتا استفاده شده است. هدف اصلي اين پژوهش بررسي ماهيت رشد بدون در نظر گرفتن عوامل تعيين كننده رشد است. نتايج بدست آمده براي كشور قزاقستان (6-2001، 10-2006 و 15-2010) نشان مي دهد كه رشد منجر به كاهش فقر و همچنين به طور واقعي نابرابري را بين فقرا و اغنيا كاهش داده است، كه نشان دهنده رشد قوياً حامي فقرا در اين كشور مي باشد. همچنين تاجيكستان (2004-1999) بيشترين كاهش فقر را تجربه كرده است. نتايج نشان مي دهد ماهيت رشد در كشورهاي تاجيكستان (2015-2009) و تركيه (2006-2002) كه رشد مثبت تجربه كرده اند با اندازه گيري شاخص هاي مختلف فقر، فقرزا بوده و در كشور ايران در دوره 2014-2006 با استفاده از شاخص رشد حامي فقرا (PPGI) و نرخ معادل رشد فقر (PEGR) به ترتيب فقرزا و حامي فقرا بوده است. به طور كلي نتايج تحقيق نشان داد كه نمي توان رشد را در كشورهاي اسلامي به طور نسبي حامي فقرا دانست. اگر رشد حامي فقرا با شاخص هاي مختلف فقر اندازه گيري شود نشان مي دهد، افراد نزديك خط فقر نسبت به افرادي كه دورتر از خط فقر (فقيرترين فقرا) زندگي مي كنند از منافع بيشتر رشد، بهره مند خواهند شد.