ارزيابي تأثير شيب بر فرسايش و جابه‌جايي رسوب برآوردشده با روش سزيم-137 در آبخيز معرف خامسان

تراز رسوب مفهوم و ابزاري ارزشمند براي توصيف‌كردن توليد، انتقال و ذخيره‌سازي رسوب در آبخيز است. براي بررسي تأثير شيب بر تراز رسوب در آبخيز معرف خامسان در جنوب استان كردستان، نقشه‌ي توزيعي فرسايش و رسوب با سزيم-137 تهيه و با نقشه‌ي شيب هم‌پوشاني ‌داده شد. نتيجه‌ نشان داد كه در 15 زيرحوزه با مساحت و شيب متوسط 185/39 هكتار و 31/83%، متوسط نسبت جابه‌جايي رسوب 28/43% بود، و با افزايش‌يافتن مساحت تا سطح كل حوزه (4098/66 هكتار، بي رخنمون‌هاي سنگي) با شيب متوسط 25/26 % به 12/63% كاهش يافت. اين نتيجه بر تاثير دشت مياني حوزه با شيب متوسط 10/27% بر تله‌اندازي رسوب و كاهش نسبت جابه‌جايي رسوب به اندازه‌ي 15/8% تأكيد دارد. نتيجه‌ي مقايسه‌ي تراز رسوب در طبقه‌هاي شيب نشان داد كه در كاربري‌هاي باغ، زراعت آبي و مرتع حفاظت شده، در همه‌ي شيب‌ها رسوب‌گذاري غالب است، در حالي‌كه تقريبا كل فرسايش در كاربري زراعت ديم در شيب‌هاي 2 تا 20% و مرتع در شيب‌هاي بيش‌تر از 30% است. بنابراين پيشنهاد مي‌شود قبل از ساختن بندهاي رسوب‌گير، جابه‌جايي رسوب با تأكيد بر عمل‌كرد نواحي كم‌شيب در جايگاه مخزن رسوب بررسي شود، و سپس اگر نياز بود بندهاي رسوب‌گير آن‌هم در مكان‌هايي با بيشترين كارآيي ساخته شود. توصيه مي‌شود از تبديل‌كردن مرتع به ديم‌زار و شخم‌زدن در جهت شيب جلوگيري شود.