پيش­بيني گرايش به مصرف مواد بر مبناي فضاي روان­شناختي خانواده و نقش گروه همسالان در نوجوانان مصرف­ كننده دخانيات

ﻣﻘﺪﻣﻪ: ﻣﻮاﺟﻬﻪ و ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻫﻤﺴﺎﻻﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪه ﻣﻮاد ﯾﺎ دﺧﺎﻧﯿﺎت ﻫﺴﺘﻨﺪ، ﺑﺎورﻫﺎي وﯾﮋهاي را در ﻓﺮد ﺷﮑﻞ ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮔﺮاﯾﺶ ﺳﻮء ﻣﺼﺮف ﻣﻮاد ﻣﯽاﻧﺠﺎﻣﺪ. ﻫﺪف ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﯿﺰان ﮔﺮاﯾﺶ ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ﻣﻮاد ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻓﻀﺎي روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺧﺎﻧﻮاده و ﻧﻘﺶ ﮔﺮوه ﻫﻤﺴﺎﻻن در ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪه دﺧﺎﻧﯿﺎت ﺑﻮد. روش ﭘﮋوﻫﺶ: روش ﭘﮋوﻫﺶ ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ و از ﻧﻮع ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ و ﺟﺎﻣﻌﻪ آﻣﺎري ﭘﮋوﻫﺶ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن دﺧﺘﺮ و ﭘﺴﺮ )13-19ﺳﺎل( در ﻧﯿﻤﻪ دوم ﺳﺎل 1395 ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪروش ﻧﻤﻮﻧﻪﮔﯿﺮي ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﺧﻮﺷﻪاي، ﺑﻪ اﯾﻦ ﺻﻮرتﮐﻪ اﺑﺘﺪا ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان ﺑﻪ 5 ﻗﺴﻤﺖ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﺷﻤﺎل، ﺟﻨﻮب، ﻏﺮب، ﺷﺮق و ﻣﺮﮐﺰ ﺗﻘﺴﯿﻢ و ﺳﭙﺲ از ﺑﯿﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ 22ﮔﺎﻧﻪ ﺷﻬﺮداري، ﻣﻨﺎﻃﻖ 13 ،11 ،10 ،8 ،6 ،5 ،4 ،3 ،2 ،1 و 16 ﺑﻪﺻﻮرت ﺗﺼﺎدﻓﯽ و در ﻧﻬﺎﯾﺖ 150 ﻧﻔﺮ ﺑﻪﺻﻮرت آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻧﺪ. دادهﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ اﺳﺘﻌﺪاد اﻋﺘﯿﺎد ﯾﺮاﺳﺖ ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن زﯾﻨﺎﻟﯽ)1393(؛ ﻣﻘﯿﺎس ﺟﻮ ﻋﺎﻃﻔﯽ ﺧﺎﻧﻮاده ﻫﯿﻠﺒﺮن )1964(؛ ﻣﻘﯿﺎس ﻫﻤﻨﺸﯿﻨﯽ ﺑﺎ ﻫﻤﺴﺎﻻن ﺑﺰﻫﮑﺎر ﭘﺎﺳﮑﺎل و ﻫﻤﮑﺎران )2003( ﮔﺮدآوري ﺷﺪﻧﺪ. ﭘﺲ از ﮐﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻦ 5 ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﻣﺨﺪوش و 3 ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪه ﭘﺮت، ﺗﺤﻠﯿﻞ دادهﻫﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﺗﺤﻠﯿﻞ رﮔﺮﺳﯿﻮن ﺳﻠﺴﻠﻪﻣﺮاﺗﺒﯽ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ. ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎ: ﻧﺘﺎﯾﺞ ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺸﺎن داد ﻫﻤﻨﺸﯿﻨﯽ ﺑﺎ ﻫﻤﺴﺎﻻن ﺑﺰﻫﮑﺎر ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻌﻨﺎدار ﮔﺮاﯾﺶ ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ﻣﻮاد را در ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ دﺧﺎﻧﯿﺎت ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ (0/01<β=0/364 ،P) ﺑﺤﺚ و ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮي: ارﺗﺒﺎط و دوﺳﺘﯽ ﺑﺎ ﻫﻤﺴﺎﻻن ﺑﺰﻫﮑﺎر و ﻧﯿﺰ ﻓﻀﺎي روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب ﺧﺎﻧﻮاده ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮي ﺑﺮاي ﮔﺮاﯾﺶ نوﺟﻮاﻧﺎن ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ﻣﻮاد ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﭘﯿﺸﮕﯿﺮي از ﻣﺼﺮف دﺧﺎﻧﯿﺎت ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﺿﺮورت دارد