اثر سن نشا و تراكم گياه بر عملكرد و اجزاي عملكرد برنج (Oryza sativa L.) در استان هرات- افغانستان

Effect of Seedling Age and Plant Density on Yield and Yield Components of Rice (Oryza sativa L.) in Heart Province- Afghanistan

به منظور مطالعه اثر سن نشا و تراكم گياه بر عملكرد و اجزاي عملكرد برنج (رقم صدري) آزمايشي مزرعه­اي در مركز تحقيقات كشاورزي اردوخان استان هرات افغانستان (طول جغرافيايي "49 '11 °62 و عرض جغرافيايي "35 '20 °34) در سال زراعي 97-1396 انجام شد. آزمايش به صورت كرت­هاي خرد شده (اسپليت پلات) در قالب طرح بلوك­هاي كامل تصادفي در 3 تكرار انجام شد. سن نشا در سه سطح شامل (20، 30 و 40 روز) به عنوان عامل اصلي وتراكم كاشت درچهار سطح شامل (13، 17، 22 و 33 گياه در متر مربع) به عنوان عامل فرعي در نظر گرفته شد. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه اثر سن نشا بر تعداد پنجه درگياه، تعداد دانه درخوشه و عملكرد دانه و اثر تراكم گياه بر تمام صفات جز وزن هزار دانه معني­دار بود. اثر متقابل دو عامل بر هيچ يك از صفات تاثير معني­دار نداشت. مقايسه ميانگين صفات نشان داد، بيش­ترين تعداد دانه در خوشه و عملكرد دانه در هكتار در سن نشاي 30 روز به دست آمد. همچنين بيش­ترين تعداد پنجه درگياه، تعداد پنجه بارور، تعداد دانه در خوشه و درصد دانه پوك در تراكم 13 گياه در متر مربع و بالاترين عملكرد بيولوژيك، شاخص برداشت و عملكرد دانه در هكتار در تراكم 33 گياه در مترمربع حاصل شد. بر اساس ضريب همبستگي ساده صفات، عملكرد دانه داراي همبستگي مثبت و معني­دار با عملكرد بيولوژيك، تعداد پنجه بارور در گياه و تعداد دانه در خوشه بود.

In order to study effect of seedling age and plant density on yield and yield components of rice (Sadri cultivar), a field experiment was conducted at the Ordukhan Agricultural Research Center, Heart Province - Afghanistan (Geographical longitude: 62°11'29" east and geographical latitude: 34°20'35" north) during the cropping season 2017-2018. The experiment was laid out in complete block design with three replications. Seeding ages with three levels (20, 30 and 40 days) were considered as main plots and plant densities with four levels (13, 17, 22 and 33 plants/m2) were allocated as sub plots. Analysis of variance showed that the effect of seedling age on number of tillers per plant, numbers of grains per panicle and grain yield was significant. The plant density had significant effect on all traits (expect, 1000grains weight). Interaction of two factors had no significant effect on any of the traits. The means comparison showed that the highest of number grains per panicle and grain yield were obtained for 30 days seedling age. Also, the highest of number of tiller per plant, number of fertile tiller per plant, number of grains per panicle and percent of unfilled grain were obtained by 13 plants per m2. But the highest biological yield, harvest index (HI) and grain yield obtained by 33 plants per m2. Based on simple correlation coefficient of traits, grain yield had significant positive correlation with biological yield, number fertile tiller per plant and number grains per panicle.