بازنگري در انتساب يك كتاب به شيخ مفيد؛ وداع با تصحيح الاعتقاد

Reviewing the Attribution of a Book to Sheikh-e Mufīd; A Farewell to Tashīh al-I›tiqād

رديه نويسي و نقد و نقض آراء رقيبان فكري، همواره سنتي پذيرفته شده و مورد استقبال در جامعه اسامي بوده است. گواه روشن اين سخن، حجم انبوه آثاري است كه در كتب رجال و تراجم در اين زمينه گزارش شده است. اين نقد و ردها تنها مربوط به مخالفان و ديگر مذاهب نبوده و گاه عالمي از يك مذهب به مصاف آراء شيخ و استاد خويش نيز رفته است. تصحيح الاعتقا د شيخ مفيد، از نمونه هاي معروف اين امر است كه در آن، آراء شيخ صدوق در كتاب دين الاماميه به سختي به چالش كشيده شده است. با وجود شهرت گسترده امروزي اين كتاب كه كم از آوازه مولف آن ندارد، راقم اين سطور بر اين عقيده است كه دلايلي وجود دارد كه نه تنها انتساب اين اثر به مفيد را تضعيف مي كند كه با دقت و تامل در آنها بهتر است ديگر با انتساب اين كتاب به آن ركن نامدار شيعه اماميه خداحافظي كرد. اين مقاله با رويكرد توصيفي تحليلي انتقادي به وا كاوي آن دلايل و شواهد مي پردازد و م يكوشد تا نادرستي آن نتساب را نشان دهد.

Writing refutation, criticizing, and rejecting the intellectual opponents› ideas has always been an accepted tradition welcomed in an Islamic society. Its clear evidence is the large number of books which have been reported in the rijāl books and relevant translations. These critiques were not just written by the opponents from other religions, sometimes a scholar from the same religion has also criticized his master›s ideas. One of the most famous example is sheikh Mufīd›s Tashīh al-I›teqād in which he challenged Sheikh Sadooq›s ideas recorded in Din al-Imamiya. Despite the current reputation of this book, which is not less than its author›s fame, the author of the present article believes that there are some reasons which not only weakens the attribution of this book to Mufīd, but also, if reflected upon thoroughly and carefully, may prove that he mentioned work does not belong to this centural figure of the Imamiya Shia. The following article has adopted a descriptive-analytical- critical approach to study those reasons, and to show the incorrectness of this attribution.