ارزيابي توزيع عوامل مؤثّر بر تنوّع زيست‌گاهي در مناطق حفاظت‌شده استان كرمانشاه

تخريب و تكّه تكه شدن زيست گاه يكي از چالش‌هاي مهمّ تنوّع زيستي به شمار مي‌رود و استقرار مناطق حفاظت شده، از روش‌هاي جلوگيري از كاهش و ازبين رفتن تنوّع زيستي است كه معيارهاي مختلفي نيز براي انتخاب آن وجود دارد. استان كرمانشاه به‌دليل شرايط متنوّع اكولوژيك، زيست گاه هاي مختلفي را دربر گرفته است. هدف از نوشتار پيش رو ارزيابي و مقايسه توزيع شاخص‌هاي مؤثّر بر تنوّع زيست گاهي در مناطق حفاظت‌شده استان كرمانشاه است. در اين راستا از جانشين‌هاي ارتفاع، شيب، جهت شيب، زبري ارتفاع، شاخص رطوبت سطحي خاك، آميختگي توپوگرافي، شاخص تراكم، تيپ و زبري تراكم پوشش گياهي به‌مثابه جانشين‌هاي تنوّع استفاده شد. ازآنجاكه مناطق حفاظت‌شده بايد نمونه‌هاي شاخصي از محيط پيرامون خود باشند، تمام متغيّرهاي پيش گفته به ازاي محدوده استان كرمانشاه تهيه شده و سپس تمام نقشه‌ها به‌جز جهت شيب و تيپ پوشش گياهي براساس روش جنكز به ده طبقه تقسيم شدند. از شاخص‌هاي شانونوينر (H)، سيمپسون (D) و مكينتاش (D) براي تحليل تنوّع و از شاخص‌هاي پايلو (J’) و مكينتاش (E) براي تحليل غنا استفاده شد. نتايج نشان داد كه ازنظر شاخص‌هاي تنوّع، جهت، آميختگي توپوگرافي، ارتفاع، تراكم پوشش گياهي، زبري ارتفاع، زبري پوشش گياهي، رطوبت خاك و شيب به ترتيب در مناطق شكارممنوع هشيلان، منطقه حفاظت‌شده قلاجه، منطقه شكارممنوع نواكوه، منطقه شكارممنوع امروله و دالاخاني، منطقه حفاظت‌شده بيستون و پناه گاه حيات‌وحش بيستون بيشترين مقدار تنوّع را دارند. متغيّرهاي جهت شيب و شاخص آميختگي توپوگرافي، بيشترين شباهت را ازنظر توزيع طبقات و متغيّر تيپ پوشش گياهي كمترين شباهت را درميان مناطق حفاظت‌شده دارند. ازبين مناطق شكارممنوع و مناطق حفاظت‌شده، بيشترين تنوّع به‌ترتيب در منطقه امروله و دالاخاني و منطقه حفاظت‌شده بيستون وجود دارد. نتايج پژوهش حاضر مي‌تواند درراستاي انتخاب صحيح مناطق حفاظت‌شده مكمّل، كارآمد باشد.