كارايي برخي صفات فيزيولوژيكي در ارزيابي تحمل لاين‌هاي پيشرفته جو (.Hordeum vulgare L) به تنش خشكي انتهاي فصل

به منظور ارزيابي كارايي صفات فيزيولوژيكي در گزينش تحمل به تنش خشكي گياه جو، آزمايشي با 19 ژنوتيپ جو در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در دو محيط تنش خشكي و بدون تنش در دانشگاه آزاد اسلامي اردبيل در سال زراعي 1395-1394 اجرا گرديد. بعد از اعمال تنش، صفات محتوي آب نسبي برگ، هدايت روزنه‌اي، فلورسانس كلروفيل (Fv/Fm)، اتلاف آب از برگ جداشده، سطح ويژه برگ و سرعت پوشش زمين اندازه‌گيري شدند. نتايج تجزيه واريانس صفات نشان داد كه اثر خشكي بر صفات محتوي آب نسبي برگ، اتلاف آب از برگ جداشده، سطح ويژه برگ و سرعت پوشش زمين معني‌دار ولي بر Fv/Fm و هدايت روزنه‌اي معني‌دار نبود. در شرايط بدون تنش، ژنوتيپ شماره 13با عملكرد 5040 كيلوگرم در هكتار پرمحصول‌ترين ژنوتيپ و در شرايط خشكي ژنوتيپ‌هاي 13 و 15 با عملكرد 2710 و 2550 كيلوگرم در هكتار برترين ژنوتيپ‌ها بودند. در شرايط بدون تنش عملكرد فقط با سرعت پوشش زمين، همبستگي نشان داد، در حالي‌كه در شرايط تنش،‌ همبستگي عملكرد دانه با محتوي آب نسبي برگ، هدايت روزنه‌اي، سطح ويژه برگ و سرعت پوشش زمين مثبت و با اتلاف آب برگ جدا شده منفي بود. در تجزيه رگرسيون چندگانه به روش گام به گام تحت شرايط خشكي، صفات هدايت روزنه‌اي، سرعت پوشش زمين و اتلاف آب از برگ جدا شده در مدل رگرسيوني باقي مانده و 69.3 درصد تغييرات عملكرد دانه را توجيه كردند. تجزيه كلاستر، ژنوتيپ‌هاي متحمل را به خوبي از ژنوتيپ‌هاي حساس جدا نمود. نتايج نشان داد كه سرعت پوشش زمين با داشتن قوي‌ترين همبستگي با عملكرد دانه و كمترين مقدار اثر متقابل ژنوتيپ× محيط، مي‌تواند به عنوان مناسب‌ترين معيار غير مستقيم گزينش تحمل به خشكي در گياه جو مد نظر قرار گيرد. صفات هدايت روزنه‌اي، تعرق غير روزنه‌اي، محتوي آب نسبي برگ و سطح ويژه برگ نيز مي‌توانند در اولويت بعدي قرار گيرند.