تأثير تنش آبي بر اندام‌هاي هوايي، ريشه و عملكرد گندم دوروم (.Triticum durum Desf) در كشت مخلوط ژنوتيپ‌ها

به‌منظور بررسي تأثير تنش آبي بر اندام‌هاي هوايي، ريشه و عملكرد گندم دوروم در كشت مخلوط ژنوتيپ‌ها، آزمايشي به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي با 3 تكرار در گلخانه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي داراب، دانشگاه شيراز در سال 97-96 اجرا شد. تيمارهاي آزمايشي با استفاده از مخلوط ارقام و لاين‌ها شامل: شبرنگ، بهرنگ و لاين‌هاي DW-92-4 و DW-94-14 به‌صورت كشت خالص و كشت مخلوط ژنوتيپ‌ها در تركيب‌هاي دوتايي و چهارتايي بودند. تيمار تنش شامل دو سطح (آبياري نرمال و تنش آبي) بر مخلوط ژنوتيپ‌ها اعمال شد. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه اثر تنش و سيستم‌هاي كشت و اثر متقابل تنش×سيستم‌هاي كشت بر عملكرد دانه معني‌دار بود (p≤0.01). مقايسه ميانگين اثر متقابل نشان داد كه بيشترين عملكرد دانه مربوط به تركيب كشت مخلوط شبرنگ + بهرنگ (8.75 گرم در بوته) در شرايط آبياري نرمال و كمترين آن نيز مربوط به ترتيب كشت خالص DW-92-4 با ميانگين 1.1 گرم در بوته كه با تيمار كشت مخلوط DW-92-4 و DW-94-14 با ميانگين 1.20 گرم، كشت خالص بهرنگ با ميانگين 1.25 گرم، كشت مخلوط بهرنگ+DW-92-4 با ميانگين 1.25، كشت خالص شبرنگ با ميانگين 1/45، كشت خالص DW-94-14 با ميانگين 1/50، كشت مخلوط چهار ژنوتيپ DW924 و DW9414+شبرنگ+بهرنگ با ميانگين 1.75، كشت مخلوط شبرنگ+ بهرنگ با ميانگين 2.35 (در شرايط تنش آبي) و كشت مخلوط شبرنگ+DW-94-14 با ميانگين 1.45 (در شرايط آبياري نرمال) اختلاف آماري معني‌داري نداشت. بالاترين همبستگي مثبت و معني‌دار بين عملكرد دانه با ارتفاع گياه و وزن ‌هزار دانه و طول برگ به ترتيب **r=0.443 و **0.434=r و *0.312=r مشاهده شد. به‌طوركلي، نتايج به‌دست‌آمده نشان‌دهنده اين است كه كشت مخلوط دو ژنوتيپ شبرنگ+بهرنگ در شرايط آبياري نرمال نسبت به كشت خالص يك ژنوتيپ در شرايط تنش آبي از عملكرد دانه بالاتري برخوردار بود. همچنين، بيشترين عملكرد در حالت تنش آبي به كشت مخلوط شبرنگ+ DW-92-4 اختصاص يافت.