برآورد اثر ژن و تركيب‌پذيري برخي صفات ذرت تحت شرايط نرمال و كم آبياري به روش داي‌آلل

اصلاح ارقام پر محصول و با كيفيت مطلوب هدف اصلي برنامه‌هاي به‌نژادي است. در اين راستا شناسايي ساختار ژنتيكي والدين مورد تلاقي و برآورد تركيب‌پذيري عمومي و خصوصي، ميزان هتروزيس، نحوه عمل ژن‌ها و همچنين برهمكنش آن‌ها با يكديگر و محيط اهميت دارد. به اين منظور پنج لاين S7 ذرت و نتاج آن‌ها در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با دو تكرار تحت شرايط نرمال (دوره آبياري پنج روز) و تنش كم آبياري (دوره آبياري هشت روز) در شرايط محيطي كرمان در سال 1396 در قالب يك طرح نيمه داي‌آلل مورد ارزيابي قرار گرفته و تركيب‌پذيري عمومي و خصوصي برخي صفات كمي با روش دوم گريفينگ برآورد شدند. نتايج تجزيه واريانس مركب معني‌داري اثر تركيب‌پذيري عمومي و خصوصي با محيط را در سطح يك درصد نشان داد كه نشان دهنده متفاوت بودن نحوه توارث صفات در دو محيط بود. نتايج حاصل از تجزيه داي‌آلل به روش‌ دوم گريفينگ در شرايط نرمال نشان داد كه صفات تعداد دانه در رديف، تعداد رديف دانه، تعداد دانه در بلال و طول بلال بيشتر تحت تأثير اثر غيرافزايشي ژن‌ها قرار داشتند، در حالي كه در شرايط كم آبياري اين صفات بيشتر تحت تأثير اثر افزايشي ژن‌ها قرار داشتند. لاين KSC704-S7-7 براي صفت عملكرد دانه و اكثر صفات وابسته با آن در هر دو شرايط تركيب‌پذيري عمومي مثبت و معني‌داري نشان داد. علاوه بر آن، تلاقي‌هاي P2×P4 و P1×P3 به ترتيب تحت شرايط كم آبياري و نرمال براي عملكرد دانه و بيشتر صفات مرتبط با آن تركيب‌پذيري خصوصي مثبت و معني‌داري نشان دادند. از اين‌رو اين تلاقي‌ها به عنوان بهترين دورگ‌ها براي بهبود و افزايش عملكرد دانه ذرت براي شرايط تنش كم آبياري و نرمال تعيين شدند.