بررسي صفات فيزيولوژيك و عملكرد كمي و كيفي دانه دو گونه ارزن تحت سطوح مختلف آبياري و كاربرد باكتري‌هاي محرك رشد

به‌منظور بررسي اثر تنش كم‌آبي و مصرف باكتري‌هاي محرك رشد بر صفات مورفولوژيك، فيزيولوژيك، عملكرد كمي و كيفي و تركيبات روغن دانه دو رقم ارزن، آزمايشي به‌صورت اسپليت فاكتوريل در قالب طرح پايه‌ي بلوك‌هاي كامل تصادفي با چهار تكرار در سال 1396 در مزرعه تحقيقاتي در شهرستان فريدونشهر اجرا گرديد. در اين آزمايش تنش كم‌آبي به‌عنوان عامل اصلي در سه سطح (تامين 100، 75 و 50 درصد نياز آبي گياه) در كرت‌هاي اصلي و كاربرد باكتري‌هاي محرك رشد در سه سطح شامل عدم بذرمال و بذرمال با 0.5 و يك ليتر باكتري‌هاي محرك رشد (باكتري ازتوباكتر كروكوكوم و آزوسپيريلوم برازيلنس) و دو گونه ارزن [ارزن دم‌روباهي (Setaria italica) رقم باستان و ارزن معمولي (Panicum miliaceum L.) اكوتيپ گلباف] به‌عنوان عوامل فرعي به‌صورت فاكتوريل در كرت‌هاي فرعي بودند. در اين آزمايش تنش كم‌آبي موجب كاهش معني‌دار صفات قطر ساقه، پايداري غشاي سلولي، عملكرد بيولوژيك و دانه، درصد پروتئين و روغن و كيفيت آن در ارزن گرديد. كاربرد باكتري‌هاي محرك رشد توانست اثرات نامطلوب ناشي از تنش كم‌آبي را بر صفات فوق‌الذكر در هر دو گونه ارزن كاهش دهد و سبب بهبود كيفيت روغن گردد به‌گونه‌اي‌كه به‌ترتيب استفاده نيم و يك ليتر باكتري‌هاي محرك رشد، سبب افزايش عملكرد دانه به ميزان (6.66 و 19.19%) در تيمارهاي آبياري شاهد، (12.29 و 28.76%) در تنش ملايم و (31.73 و 45.07%) در تيمار شديد كم‌آبي گرديد. تنش ملايم كم‌آبي (75 درصد نياز آبي) به‌همراه كاربرد يك ليتر باكتري‌هاي محرك رشد در رقم باستان، ضمن كاهش مصرف آب، بالاترين كيفيت (درصد اولئيك و لينولئيك) روغن را توليد نمود. همچنين رقم باستان از نظر عملكرد بيولوژيك، عملكرد دانه و اسيدهاي چرب غيراشباع در سطوح مختلف آبياري، با و بدون كاربرد باكتري‌هاي محرك رشد نسبت به رقم گلباف برتري نشان داد.