پاسخ خصوصيات كمي و كيفي گياه دارويي اسفرزه (.Plantago ovata Forssk) به محلول‌پاشي برگي اسيد ساليسيليك و اسپرمين تحت شرايط تنش خشكي

به‌منظور بررسي اثر تنش خشكي بر خصوصيات كمي و كيفي گياه دارويي اسفرزه مطالعه‌اي به‌صورت اسپليت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با 18 تيمار و سه تكرار در زمستان 1394 در مزرعه پژوهشي دانشگاه گنبدكاووس اجرا شد. در اين آزمايش تيمارهاي آبياري (شاهد (بدون تنش)، قطع آبياري در مرحله گل‌دهي و قطع آبياري در مرحله پر شدن دانه) به‌عنوان فاكتور اصلي و اسيد ساليسيليك (صفر، 0.4 و 0.8 ميلي‌مولار) و اسپرمين (صفر و 0.02 ميلي‌مولار) به‌عنوان فاكتور فرعي در نظر گرفته شدند. صفات مورد بررسي شامل؛ طول سنبله، تعداد دانه در بوته، وزن هزار دانه، عملكرد بيولوژيك، عملكرد دانه، شاخص برداشت، درصد موسيلاژ، عملكرد موسيلاژ، فاكتور تورم بذر، ميزان تورم در هر گرم موسيلاژ و درصد پوسته بودند. نتايج تجزيه واريانس داده‌ها نشان داد كه در اكثر صفات به‌جز تعداد پنجه در بوته، تعداد دانه در بوته و فاكتور تورم بذر بين اثرات تلفيقي قطع آبياري، اسيد ساليسيليك و اسپرمين در سطح احتمال يك و پنج درصد اختلاف معني‌داري وجود داشت. براساس نتايج حاصل بيش‌ترين ميزان عملكرد دانه (540.8 كيلوگرم در هكتار) و عملكرد بيولوژيك (2795 كيلوگرم در هكتار) از تيمار محلول‌پاشي اسيد ساليسيليك با غلظت 0.8 ميلي‌مولار در شرايط قطع آبياري در مرحله پر شدن دانه به‌دست آمد. بيش‌ترين درصد موسيلاژ دانه معادل 19.7 و ميزان تورم براي هر گرم موسيلاژ (105.7 ميلي‌ليتر) به تيمار محلول‌پاشي برگي اسيد ساليسيليك با غلظت 0.4 ميلي‌مولار و اسپرمين با غلظت 0.02 ميلي‌مولار به‌ترتيب تحت شرايط آبياري كامل و قطع آبياري در مرحله پر شدن دانه اختصاص داشت. با توجه به يافته‌هاي آزمايش استنباط مي‌شود كه محلول‌پاشي برگي گياه دارويي اسفرزه با اسيد ساليسيليك و اسپرمين به غلظت‌هاي مناسب بتواند گامي مؤثر در جهت كاهش اثرات سوء ناشي از تنش كم‌آبي باشد.