بررسي و تحليل نقش طاووس در جُل هاي قشقايي

جل اسب، يكي از مهم ترين و ضروري ترين دست بافته هاي عشاير قشقايي است كه از زمان حضور اسب در جامعه ايلي، همواره مورد توجه و استفاده بوده است. در اين بافته، بافنده علاوه بر سعي در ارائه جلي با دوام و كيفيت بالا، اهتمامي ويژه به بُعد زيباشناختي (نقش و رنگ) آن داشته است. از اين رهگذر، هم نشيني دو عنصر تجسمي نقش و رنگ در جل هاي قشقايي، آن را به يك اثر هنري بومي و عشايري (كاربرد جل ها به واسطه تغيير شيوه زندگي، منسوخ‌شده است)، تبديل نموده است كه امروزه زينت بخش مجموعه ها و موزه هاي مشهور جهان است. اين مقاله بر آن است تا جل هاي نقش طاووسي را از منظر زيباشناختي بررسي، تحليل و معرفي نمايد. از اين رو، تعداد سي جل از منابع مختلف جمع آوري و مورد مطالعه قرار گرفت. يافته هاي پژوهش چنين است: نقوش در نمونه هاي انتخابي به چهار طبقه جانوري (حيوانات و پرندگان)، انساني، گياهي و اشكال هندسي تقسيم مي شود كه از اين ميان نقوش جانوري و به‌طور خاص نقش پرنده طاووس در برگه‌هاي متنوع، بيش ترين حضور را هم به صورت تك‌نگاره و هم به صورت تكرار در قالب نوارهاي افقي، در زمينه جل ها دارند. هم چنين تعداد رنگ هاي به كار رفته در اين بافته ها بين 8 الي 12 رنگ است كه عبارت است از قرمز، آبي، سرمه اي، سبز، زرد، نارنجي، عنابي، سياه، سفيد، خرمايي، قهوه اي باز و سير. هم چنين فن بافت جل ها، سوزني و قالي بري (تركمن نقش) است. اين پژوهش از نوع بنيادين و روش تحقيق از نوع تحليلي ـ توصيفي  است. شيوه گردآوري داده ها نيز توأمان به صورت كتابخانه اي و ميداني، جستجو در موزه ها و مجموعه هاي معتبر، بوده است.