وام‌داري عرفان اسلامي از تشيع يا بالعكس؟ (بازخواني ديدگاه هانري كربن)

در مورد نسبت و رابطه ميان عرفان اسلامي و ديدگاه تشيع هميشه اين سوال مطرح بوده كه كداميك اصل و ديگري فرع محسوب مي‌شود. اين سوال زمينه‌اي براي اكثر متشرقين و گروهي از منتقدان فراهم ساخت تا بدون توجه به مبادي تاريخي و مباني هريك از ايندو ديدگاه، به اتهامي دامن زنند كه هنوز هم نمونه‌هايي از آن در ميان متفكران اسلامي ديده مي‌شود. اين گروه معتقدند متفكران عارف مسلك شيعي، مطالب خاصي از عرفان اسلامي به عاريت گرفته و آنرا به نفع ديدگاه خود مصادره نموده‌اند. اين سرقت علمي در طول تاريخ براي اثبات و تحكيم ديدگاه شيعه مورد استفاده قرار گرفته، لذا تعابير و اصطلاحات خاص عرفاني هم‌چون: ولايت، قطب، وساطت در فيض از جمله عباراتي است كه مورد استفاده متفكران شيعه قرار گرفته است. اما به اعتقاد ما و بر اساس اسناد تاريخي و شواهد قطعي مي‌توان اثبات نمود كه قضيه كاملا واژگونه است و مفاهيمي از اين دست از ابتدا و در قرون اوليه هجري در كلام امامان شيعه وجود داشته و سپس عرفا و متصوفان در مباحث و تعاليم خود در طول تاريخ از آن بهره برده‌اند. اين مقاله كه به روش كتابخانه‌اي و تحليلي فراهم آمده، قصد دارد در بستر بررسي رابطه ميان عرفان و تشيع، آن هم از منظر هانري كربن، به دفع شبهه مزبور و تأييد مدعاي خود بپردازد.