تحليل نماد ماندالا در منطق الطير عطار از منظر روانشناسي يونگ

ماندالا از كهن ترين نمادهاي بشري و بيانگر منشا آفرينش است كه بر اساس نظم ميان وحدت اضداد (ماده و مينو) شكل گرفته است. از آنجا كه ردّ پاي نماد ماندالا در ساختار و نتيجه گيري پاياني منطق الطير مشهود است، اين نوشتار بر آن است تا وجوه تشابه نماد مذكور را در منطق الطير عطار با روانشناسي يونگ مورد بررسي قرار دهد. مطابق نتايج، سالكان در منطق الطير در جستجوي نظم فراموش شده پيشين، يعني وحدت مينو و ماده در مركز هستي اند(كوه قاف). از نظر يونگ نمادگرايي ماندالاها از دو جهت داراي اهميت است؛ (1) بازگرداندن نظم پيشين (قابل مقايسه با وحدت ماده و مينو يا يگانگي سي مرغ و سيمرغ در منطق الطير) و (2) هدف خلّاق آن شكل دادن به چيزي است بديع و يگانه كه پيش از آن وجود نداشته است (تجسم خلاقانه و نمادين سي مرغ با سيمرغ براي نشان دادن نظم فراموش شده، يعني وحدت ماده و مينو در منطق الطير) كه هر دو به هم وابسته اند. از نظر يونگ ماندالا نماد كامل شدن است، نه كمال و تنها در اندكي از افراد پديد مي آيد؛ همان طور كه در منطق الطير هم تنها سي مرغ از هزاران مرغ به كامل شدن (فنا در افعال الهي يا بي فناي كل ) رسيدند، نه به كمال (فنا در ذات الهي).