ارمنيان روسيه و كاركردهاي دياسپورايي

تأثير دياسپورا و سازمان‌هاي دياسپورايي بر سياست داخلي و روابط خارجي كشورهاي ميزبان و ميهن، موضوعي است كه در دهه‌هاي اخير بيشتر در رويكردهاي غيردولت‌محور روابط بين‌الملل مورد توجه قرار گرفته است. اجتماع‌هاي دياسپورايي مي‌توانند در توسعۀ اقتصادي ميهن خود نقش مهمي بازي كنند. آن‌ها همچنين براي حفظ ميراث فرهنگي جامعۀ خود به‌ويژه زبان، مذهب و ارزش‌هاي اجتماعي آن تلاش مي‌كنند. دياسپوراي ارمني همواره براي پژوهشگران مطالعات دياسپورا موضوعي جذاب بوده است. روسيه ميزبان پرجمعيت‌ترين جامعۀ ارمني در خارج از جمهوري ارمنستان است. نوشتار پيش رو نتيجۀ پژوهشي كيفي در مورد ارمني‌هاي روسيه است. در اين نوشتار مي‌كوشيم به اين پرسش پاسخ دهيم كه «جامعۀ ارمني روسيه چه دغدغه‌هايي دارد و چگونه روابط روسيه و ارمنستان را در تأثير قرار مي‌دهد؟» در پاسخ به اين پرسش اين فرضيه را بيان مي‌كنيم: «جامعۀ ارمني روسيه بيشتر در پي تأمين منافع كسب‌وكارهاي ارمني در روسيه، حفظ فرهنگ و زبان ارمني و حل مشكلات مهاجران ارمني تازه ‌وارد است و تأثيرگذاري آن بر روابط دو كشور نيز با تلاش براي حضور پررنگ‌تر در اقتصاد ارمنستان و تثبيت روابط راهبردي مسكو و ايروان به‌ويژه در حوزۀ اقتصاد انجام مي‌شود.» ارمني‌هاي روسيه دير به جهان سياست دياسپورايي وارد شدند. با وجود اين، ظرفيت‌هاي چشمگير اين گروه به‌تدريج در حال بسيج‌شدن در چارچوب‌هاي دياسپورايي است. هرچند ارمني‌هاي روسيه هنوز انسجام و سازماندهي ضعيف‌تري در مقايسه با ارمني‌هاي اروپا، آمريكا و خاورميانه دارند، اما دست‌كم بخش‌هاي قدرتمندتر و ثروتمندتر آن‌ها به بازيگران به‌نسبت مهمي در روابط روسيه و ارمنستان تبديل شده‌اند.