واكاوي ادراك و تجارب نو معلمان از فرايند آشناسازي رسمي و غيررسمي در بدو خدمت

هدف: موفقيت نظام آموزشي در تربيت دانش‌آموزان، به‌طور معني‌داري تحت تأثير دسترسي معلمان و مشاركت آن‌ها در فعاليت‌هاي توسعه‌ي حرفه‌اي با كيفيت است. از جمله برنامه‌هاي توانمندسازي و توسعه حرفه‌اي معلمان، برگزاري برنامه‌هاي آموزشي بدوخدمت يا آشناسازي معلمان است. از آنجا كه معلم مهم‌ترين شخص در فرايند اجراي برنامه درسي قلمداد مي‌شود، آموزش و توسعه حرفه‌اي اثربخش وي كه نقطه‌ي اتكاي هر تغيير و تحولي دانسته مي‌شود، اهميت فراواني دارد؛ زيرا معلم اثربخش با اتكا به دانش و مهارت مورد نياز حرفه‌ي معلمي و داشتن شايستگي‌هاي حرفه‌اي همواره به دنبال فراهم كردن موقعيت‌هايي براي ايجاد يادگيري در بين دانش‌آموزان است. هدف اصلي مقاله حاضر بررسي درك و تجربه زيسته نومعلمان از فرآيند آشناسازي بدو استخدام است. مواد و روش‌ها: روش پژوهش از نظر هدف كاربردي و از لحاظ ماهيت يك تحقيق كيفي مبتني بر رويكرد تجربه زيسته است. تمامي معلمان و مربيان فني و حرفه‌اي استخدام شده استان ايلام در سال‌هاي 1394 الي 1397 شامل 51 نفر به‌عنوان جامعه هدف انتخاب كه با شيوه نمونه‌گيري هدفمند زنجيره‌اي 12 مصاحبه تا رسيدن به مرحله اشباع داده‌ها صورت گرفت. ابزار گردآوري داده‌ها، مصاحبه نيمه‌ساختار يافته بود كه خروجي مصاحبه با روش تحليل محتواي مضموني در قالب 6 مقوله اصلي، 22 مقوله فرعي و 89 كد مفاهيم، كدگذاري شد. روايي كدهاي مستخرج از مصاحبه از طريق وارسي مشاركت‌كنندگان پژوهش و نظر خبرگان حوزه منابع انساني و براي حصول اطمينان از اعتمادپذيري داده‌هاي پژوهش از روش مطالعه مكرر، مقايسه مستمر داده‌ها، خلاصه‌سازي و دسته‌بندي اطلاعات استفاده شد. جهت تجزيه و تحليل داده‌ها، رويه كدگذاري مبتني بر تحليل تماتيك بكار گرفته شد. بحث و نتيجه‌گيري: نتايج نشان داد كه معلمان تازه استخدام شده از فرآيند آشناسازي بدو خدمت تجارب خوشايند، تجارب نامطلوب و شناخت و معرفت حقوقي را در روزهاي اول استخدام به‌عنوان تجربه بيان كرده‌اند. انتظار معلمان از برنامه توجيهي بدو استخدام شامل دو محور نيازسنجي و هدف‌گرايي و نتيجه‌گرايي شغلي است كه مقوله نيازسنجي بيشترين اهميت را از منظر معلمان و مربيان تازه استخدام شده دارد. هم‌چنين مقوله‌هاي آشناسازي با فرايندهاي درون‌سازماني، آموزش در نقش و يادگيري سازماني، از جمله نيازهاي آموزشي معلمان در بدو استخدام عنوان شده‌اند. معلمان مهم‌ترين دغدغه‌ي بدو خدمت را شامل دو مضمون حمايت و پشتيباني عاطفي، و توجيه مقدماتي قلمداد كرده و عواملي مانند فشار رواني و جسماني، سازمان‌دهي نامناسب و ضعف مديريت را از جمله مسائل و مشكلات بدو استخدام از ديدگاه معلمان دانسته‌اند. به‌عنوان نتيجه مي‌توان اذعان نمود كه نظام آموزش و پرورش در ابتداي ورود نو معلمان به سازمان آموزش و پرورش، دوره‌هاي آموزش بدوخدمت را برگزار كنند تا از بروز شكايت‌هاي ناشي از بي‌برنامه‌گي سازمان جلوگيري شود و نظر تازه استخدام شده‌ها را نسبت به سازمان خوشايندتر نمايد. سازمان آموزش و پرورش پيش از آن‌كه تصميم به استخدام نيروي جديد بگيرند، در رابطه با نيروي مورد نياز و برنامه‌هاي قبل از خدمت و ورود به سازمان مانند دوره‌هاي آموزشي به صورت عمومي و تخصصي، تئوري و عملي براي هر بخش به صورت جداگانه، تجزيه و تحليل و برنامه‌ريزي نمايند.