اصلاح و به‌روز‌رساني تخمينگر هزينه معادن زيرزميني بر اساس شرايط اقتصادي جهان و ايران (اعتبارسنجي: معدن سرب و روي عمارت شاهين)

با توجه به سياست‌هاي زيست‌محيطي جهان، معادن زيرزميني اهميت زيادي در عرصه معدنكاري يافته‌اند زيرا معادن زيرزميني آسيب كمتري نسبت به روش‌هاي سطحي در محيط‌زيست ايجاد مي‌كنند. محاسبه و تخمين حدود سود و سرمايه در مرحله امكان‌سنجي و پيش امكان‌سنجي يكي از مهم‌ترين و اصلي‌ترين محاسبات در زمان شروع پروژه است. قطعاً پروژه با سود بالاتر، موجب تمايل به مشاركت سرمايه‌گزاران خواهد شد. در بررسي فني و اقتصادي يك پروژه، محاسبه سود و زيان از طريق تخمين هزينه قابل محاسبه است. يكي از روش‌هاي مورد توجه مهندسان  براي تخمين مخارج پروژه، تخمينگرهاي هزينه است. مدل‌هاي مذكور بر مبناي اطلاعات كسب شده از پروژه‌هاي مشابه در بازه‌هاي زماني طولاني و تشكيل يك پايگاه داده‌ هزينه وسيع و تحليل آماري اين داده‌ها به منظور توسعه معادلات تخمين هزينه بدست مي‌آيند. از جمله اين مدل‌هاي تخمين هزينه معدن‌كاري مي‌توان به تخمينگر هزينه سوبولسكي اشاره نمود. اين تخمينگر هزينه در دومين ويرايش كتاب SME به چاپ رسيده است. اين مدل مختص معادن زيرزميني است كه در سال 1988 تدوين و توسعه داده شده است. اصولاً تخمينگرهاي هزينه بايد با دقتي در حدود بيست و پنج درصد هزينه‌ها را در مرحله پيش امكان‌سنجي محاسبه كنند. بخش‎‌هاي گوناگون اين مدل همچون هزينه تهويه، نگهداري، ساخت و اجرا، آبكشي و زهكشي، بارگيري و حمل، هزينه‌هاي روزانه كارگاه‌ها، هزينه سرمايه‌اي تجهيزات، هزينه تامين نيروي انساني بر اساس داده‌هاي ورودي ميزان توليد، هزينه هر بخش را تخمين مي‌زند. در اين پژوهش با استفاده از ضرايب تعديل محاسبه شده بر مبناي آحاد‌بهاي خدمات مهندسي در ايران، معادلات سوبولسكي براي تخمين هزينه در معادن زيرزميني، براي سال 2019 به‌روز‌ و براي شرايط خاص ايران بومي‌سازي گرديده‌است. براي محقق شدن اين امر ابتدا با يك مطالعه جامع، شاكله‌هاي هزينه هر معادله بر اساس طبقه‌بندي آحاد هزينه فعاليت‌هاي مهندسي شناخته شده در ايران مشخص گرديد. سپس ضرايب تعديل مورد نياز بر اساس تغييرات شاخص هزينه در هر يك از شاكله‌ها و در نظر داشتن ضرايب وزني مربوطه براي هر معادله محاسبه شد.  براي حصول اطمينان از صحت اين معادلات، نتايج آنها با داده‌هاي هزينه پروژه‌اي در دست اجرا مطابقت داده شد كه در تمامي موارد خطاي هزينه محاسبه شده كمتر از بيست درصد بود. با استفاده از اين معادلات مي‌توان با تقريب بالا هزينه‌هاي يك معدن زيرزميني را در ايران (دلار و ريال) و جهان (دلار 2019) محاسبه نمود. معادلات مذكور ابتدا با توجه به ميزان توليد پيش‌بيني شده، تجهيزات موردنياز را تخمين زده و سپس با استفاده از معادلات هزينه را نيز محاسبه مي‌نمايند. تمامي ضرايب اصلاحي براي معادلات با استفاده از داده‌ها و اطلاعات سازمان برنامه و بودجه كشور و سازمان آمار ايران و بانك مركزي محاسبه گرديده‌ است.