ارزيابي و اولويت‌بندي معيارهاي مؤثر بر انتخاب گونه‌‌هاي سيماي سرزمين با استفاده از سيستم‌‌هاي تصميم‌‌گيري چند معياره

پيچيدگي سامانه هاي طبيعي، گستردگي مقياس بحران‌‌هاي تنوع زيستي و كمبود بودجه، ارائه برنامه‌‌هاي حفاظتي براي همه گونه‌‌هاي يك بوم‌‌سازگان را ناممكن ساخته است. اولويت‌‌بندي حفاظتي گونه‌‌ها اين مشكل را تا حد زيادي كم رنگ مي‌‌نمايد. براي اولويت‌‌بندي گونه‌‌ها مي‌‌توان از معيارهاي متعددي استفاده كرد كه در برخي موارد بين اين معيارها همبستگي وجود دارد. بنابراين، ارزيابي دقيق معيارها يك مسئله تصميم‌‌گيري چندمعياره است. مطالعه حاضر كه مكمّل پژوهش پيشين ما در خصوص انتخاب گونه‌‌هاي سيماي سرزمين در مناطق مركزي ايران است، به بيان جزئيات روش تلفيقي ديمتل و فرايند تحليل شبكه‌اي (DANP)به منظور ارزيابي معيارهاي مورد استفاده در فرايند انتخاب گونه‌‌هاي سيماي سرزمين مي‌‌پردازد. بررسي روابط علّت و معلولي و ارزش گذاري معيارها نشان داد كه اندازه گستره خانگي تاثيرگذارترين و دسترسي به اطلاعات و قابليت پايش تاثيرپذيرترين معيارها مي‌‌باشند. همچنين، زيرمعيارهاي تضاد با منافع انساني، آسيب‌‌پذيري نسبت به تغييرات اقليمي، و سطح زيستگاه‌‌هاي اشغال شده به ترتيب بالاترين اولويت‌‌ها را در انتخاب گونه‌‌هاي سيماي سرزمين دارند. بر اساس نتايج به دست آمده مي‌‌توان استنباط نمود كه سيستم‌‌هاي تصميم‌‌گيري چندمعياره به شكل مؤثري امكان ارزيابي معيارهاي منتخب براي اولويت‌‌بندي حفاظتي گونه‌‌ها را فراهم مي‌‌آورد. چارچوب ارائه شده در اين مقاله مي‌‌تواند به عنوان دستورالعملي براي اولويت‌‌بندي حفاظتي گونه‌‌ها با هدف حفاظت مكان-محور به كار گرفته شود.