تأثير تركيبات محيط‌ كشت بر القاي ريشه‌هاي مويين در كاسني (Cichorium intybus L.) و افزايش متابوليت‌هاي ثانويه

هدف: كاسني گياه دارويي مهمي از خانواده‌ي گل‌ستاره‌اي‌ها ( (Asteraceaeبوده و داراي تركيبات دارويي ارزشمندي مي‌باشد. القاي ريشه‌هاي مويين با استفاده از rhizogenes Agrobacterium يكي از روشهاي كاربردي براي افزايش بيوسنتز متابوليت‌هاي ثانويه مي‌باشد. مواد و روش‌ها: در اين تحقيق، در آزمايش اول، تأثير غلظت‌هاي مختلف عناصر ماكرو محيط‌ كشت بر كارايي القاي ريشه‌هاي مويين در كاسني بررسي شد. تائيد مولكولي ريشه‌هاي مويين به وسيله‌ي PCR با استفاده از آغازگر‌هاي اختصاصي ژن rolB انجام شد. در آزمايش دوم ميزان رشد لاين‌هاي مختلف ريشه‌هاي مويين كاسني بررسي شد و همچنين تاثير اليسيتور هورموني و منبع كربن و بر رشد ريشه‌هاي مويين بررسي شد. نتايج: نتايج به‌دست آمده نشان داد كه بيشترين درصد القاي ريشه‌هاي مويين در غلظت x1 پتاسيم نيترات، x1.5 نيترات آمونيوم، x1 و x1.5 منيزيم سولفات، x1.5 كلسيم كلريد و x0.5 پتاسيم فسفات (به‌ترتيب 46.66، 53.33، 46.66، 53.33 و 66.66 درصد) مشاهده شد. بيشترين ميزان فنول كل در غلظت x1 پتاسيم نيترات، x2 نيترات آمونيوم، x1.5 منيزيم سولفات، x1.5 كلسيم كلريد و x0.5 پتاسيم فسفات (به‌ترتيب 4.21، 4.33، 4.26، 4.58 و 4.84 ميلي‌گرم بر گرم وزن خشك) به‌دست آمد. غلظت x1.5 پتاسيم نيترات، x2 نيترات آمونيوم، x1 منيزيم سولفات، x1.5 كلسيم كلريد و x0.5 پتاسيم فسفات بالاترين ميزان فلاونوئيد را داشتند (به‌ترتيب 17.25، 18.52، 17.22، 18.3 و 17.96 ميلي‌گرم بر گرم وزن خشك). لاين C بيشترين افزايش زيست‌توده (0.36 گرم) را نشان دادند همچنين بيشترين وزن تر (1.96 و 1.72 گرم در فلاسك) به ترتيب در ريشه‌هاي رشد كرده در محيط كشت حاوي 1.5 ميلي‌گرم در ليتر NAA و 3 درصد و 4 درصد ساكارز به‌دست آمد. نتيجه‌گيري: كشت ريشه‌هاي مويين يك فرآيند نوين براي توليد متابوليت‌هاي ثانويه در سطح وسيع است كه قابل استفاده در صنايع داروسازي و غذايي مي‌باشد. نتايج اين پژوهش نشان داد كه استفاده از سويه‌ي ATCC15834 و محيط هم‌كشتي حاوي x 0.5 KH2PO4 باعث افزايش ميزان القاي ريشه‌هاي مويين‌ و متابوليت‌هاي گياه كاسني شد.