مقايسۀ ساختارِ مرزبان‌نامه و كليله‌ودمنه (با تكيه بر نمودِ انديشه هند و ايرانِ باستان)

مرزبان نامه به شيوه كليله و دمنه مشتمل بر حكايات و افسانه هاي حكمت آميز است و از زبانِ انسان ها و وحوش نوشته شده است. اين مؤلفه ها به همراه شيوه نگارشِ كتاب باعث شده است تا اين اثر را تقليدي از كليله و دمنه بدانند و اهميّتِ آن را بيش تر در فنّ نگارشِ آن قلمداد كنند، در صورتي كه وقتي زيرساخت و ساحتِ محتواييِ اين دو كتاب را مقايسه كنيم، در خواهيم يافت كه زيرساختِ فكري شان به دليلِ ديدگاه حاكم بر آنها، بسيار متفاوت است. پژوهشِ حاضر در پيِ پاسخ به اين پرسش است كه آيا انديشۀ حاكم بر مرزبان نامه تحتِ تأثيرِ جهان بينيِ ايرانِ باستان است و يا فرهنگ و انديشۀ هنديِ حاكم بر كليله و دمنه؟ يافته هاي حاصل از اين پژوهش كه به روشِ مقايسه اي تحليلي و با نگاهي به زيرساختِ فكريِ هر دو اثر، به انجام رسيده، نشان مي دهد كه ديدگاهِ حاكم بر مرزبان نامه بر خلافِ كليله و دمنه ديدگاهي مثبت نگر است؛ به گونه اي كه بيشترِ داستان هاي آن، داراي پايانِ خوبي هستند. زيرساختِ فكري مرزبان نامه بر اساسِ فلسفه مزديسنا فلسفه پيروزي نيكي بر بدي و جهان بينيِ ايراني شكل گرفته است و بر همين بنياد، اين اثر نه تنها تقليدي محض از كليله و دمنه نيست؛ بلكه تدويني هدف مند و آگاهانه است.