بررسي و نقد كتاب تاريخ جنون در جامعۀ اسلامي دورۀ ميانه

جنون يكي از مسائل مهمِ كم‌تر بررسي‌‌شده در حوزۀ تاريخ اجتماعي و پزشكي جوامع مسلمان در سده‌‌هاي ميانۀ اسلامي است. جنون، تا دو سه دهۀ پيش‌ازاين، بيش‌تر به‌عنوان يك بيماري رواني موردتوجه پژوهش‌گران تاريخ پزشكي قرار داشت. اما با معرفي رويكردهاي جديد اجتماعي به پديده‌‌هاي پزشكي به‌‌تدريج شاهد شكل‌‌گيري جرياني پژوهشي هستيم كه مسائل و موضوعات پزشكي را وراي مرزهاي شناخته‌‌شدۀ دانش پزشكي و در فضايي بينارشته‌‌اي موردبررسي قرار مي‌‌دهد و آثاري را در اين زمينه توليد كرده است. يكي از معدود آثاري كه در همين چهارچوب به‌شكلي گسترده تاريخ جنون را در جوامع اسلامي بررسي و تحليل كرده كتاب تاريخ جنون در جامعۀ اسلامي دورۀ ميانه نوشتۀ مايكل دبليو. دالس است. او در اين كتاب به‌شكلي تفصيلي و از سه منظرِ پزشكي، اجتماعي‌ ـ تاريخي، و حقوقي/ شرعي و با اتكا بر طيف متنوعي از منابع موضوع جنون را دست‌مايۀ پژوهشي درخشان قرار داده است. بااين‌حال، اين اثر به‌دلايل مختلف ازجمله رويكرد جزئي‌‌نگر نويسنده، داده‌‌هاي فراوان دربارۀ جنون، و گرفتارشدن در دام نوعي ره‌يافت شرق‌‌شناسانۀ اروپامحور، كه همه‌چيز را به اروپا احاله مي‌‌دهد، دچار اشكالاتي محتوايي، به‌‌ويژه تعميم‌‌هاي ناروا، شده است.