بررسي اصول و سنت‌هاي اقتصادي در قرآن و روايات

هدف علم اقتصاد توصيف، تبيين و پيش بيني است؛ يعني با تحقيق درباره روابط موجود ميان پديده‌هاي اقتصادي به دنبال شناخت واقعيت است به همان صورتي كه هست؛ بدين ترتيب، علم اقتصاد در قالب كشف قوانين اقتصادي تبلور مي يابد. در علم اقتصاد اسلامي نيز مي‌توان چنين هدفي را دنبال نمود. با استخراج سنت‌هاي اقتصادي در قرآن و سنت، مي‌توان به تحليل پديده‌هاي اقتصادي و رفتارهاي افراد جامعه پرداخت. بر اين اساس تمام آيات قرآن و روايات برخي كتب روايي مطالعه شد و اصول و سنت‌هاي مذكور در قالب قضيه قطعيه (هست ها) و قضيه شرطيه (رابطه علي معلولي) و در چارچوب منابع اقتصادي، انسان اقتصادي و بخش هاي توليد، توزيع و مصرف دسته بندي شد. شايان ذكر است كه در اين مقاله فقط گزاره‌هايي استخراج شد كه هم موضوع و هم محمول آنها امري اقتصادي بود، در حاليكه گزاره هايي كه فقط محمول اقتصادي دارند نيز در منابع اسلامي گسترده است. دستاورد مقاله اين است كه علم اقتصاد به برخي از اين اصول كه قرن ها پيش در منابع ديني به آنها اشاره شده است، دست يافته است و امروزه به عنوان نظريات علمي در اقتصاد قلمداد مي شود مانند اصل تقسيم كار، اصل ترجيح زماني، اصل تسهيم ريسك و ...؛ اما برخي از سنت‌هايي كه در قرآن و روايات مطرح شده است فرضياتي است كه مي تواند پنجره جديدي براي علم اقتصاد بگشايد و به بيان روابطي بپردازد كه در اقتصاد ناشناخته است مانند سنت‌هايي كه در قالب رابطه انفاق و رشد اقتصادي؛ يا رابطه عدالت و بركت در جامعه و نيز رابطه ربا و ركود اقتصادي بيان شده است.