نگاهي بر دسترسي به اطلاعات از ديد ذي‌نفعان مديريت سوانح طبيعي در ايران

زمينه و هدف: دسترسي به اطلاعات، يكي از اركان جريان هموار و ثمربخش اطلاعات و ايجادكننده زمينه‌هاي استفاده و مديريت بهينه و مؤثر اطلاعات است. ضرورت شناخت نحوه دسترسي به اطلاعات و راه‌هاي بهبود آن به ويژه در حوزه مديريت سوانح طبيعي كه مبتني بر تصميمات خرد و كلان براي كاهش خطرپذيري و افزايش تاب‌آوري جامعه است، از اهميت ويژه‌اي برخوردار است. پژوهش حاضر بر آن است تا ضمن شناسايي ويژگي‌هاي اطلاعات نزد ذي‌نفعان مديريت سوانح طبيعي در ايران، به بررسي چالش‌هاي موجود در اين زمينه بپردازد. روش: رويكرد پژوهش حاضر كيفي است. گردآوري داده‌ها از طريق مصاحبه، شركت در سمينارهاي تخصصي، بازديدهاي ميداني و مطالعه اسناد انجام شده است. ذي‌نفعان شامل سازمان‌هاي مردم نهاد (سمن‌ها)، نهادهاي عمومي، نهادهاي دولتي، مراكز پژوهشي و متخصصان علم اطلاعات است و براي تحليل داده‌ها ازچارچوب تحليل مضمون فردي و ميوركاكرين (2006) استفاده شده است. يافته‌ها: تحليل كيفي مضامين علاوه بر مشخص‌كردن ويژگي‌هاي اطلاعات اين حوزه، سه مقوله اصلي شامل انواع و نحوه دسترسي به اطلاعات (متمركز، غيرمتمركز، مطلوب)، عوامل مؤثر بر دسترسي (اقتصادي، سياسي، اجتماعي، سازماني، حقوقي، فرهنگي، رفتاري، زماني، و فني) و اثرات اطلاعات بر محيط (رفتاري و عملي، هيجاني، امنيتي، و اجتماعي) را بازنمون مي‌كند. نتيجه‌گيري: علي‌رغم دسترسي به حجم زياد اطلاعات، كيفيت اطلاعات در دسترس و ميزان استفاده مؤثر از اطلاعات موجود همچنان با چالش‌هاي جدي رو‌به‌روست. مشاركت تمامي ذي‌نفعان در حلقه‌هاي تصميم‌گيري كلان براي تعريف و تبيين راهبردهاي محلي و ملي، به همراه بهره‌مندي از تخصص و تجربه متخصصان علم اطلاعات مي‌تواند به شناخت عميق نيازهاي اطلاعاتي ذي‌نفعان مديريت سوانح طبيعي بيانجامد. اين امر مي‌تواند زمينه‌ساز تغييرات مثبت و تسهيل جريان اطلاعات با استفاده از طراحي خدمات و محتواي متناسب با نيازهاي ذي‌نفعان، و ايجاد برقراري ارتباط مؤثر بين آنها در جهت هم‌افزايي تجربه‌ها و اطلاعات موجود و آتي شود.