تأثير استفاده دراز مدت از آب شور در سامانه آبياري قطره‌اي بر شوري خاك مورد مطالعه: باغ‌هاي پسته دشت سروستان- استان فارس

اين پژوهش با هدف بررسي توزيع و تجمع نمك در خاك تحت روش آبياري قطره‌اي با آب شور در باغ‌هاي پسته در دشت سروستان انجام گرديد. بدين منظور شوري خاك در اطراف چندين درخت پسته در دو منطقه در دشت با شوري آب آبياري 7 و 10 دسي زيمنس بر متر اندازه‌گيري شد. نمونه‌برداري خاك به فاصله 20 سانتيمتر از درخت شروع و عمود بر رديف درخت به فواصل 30 سانتي‌متري در محدوده محيط خيس شده، و در خارج از آن به فاصله 60 سانتي‌متري تا فاصله 2 متري از درخت انجام شد. نمونه‌برداري تا عمق 150 سانتي‌متري به فواصل 30 سانتي‌متري صورت گرفت. به اين ترتيب تعداد 60 نمونه خاك براي تعيين دقيق وضعيت شوري در اطراف هر درخت برداشته شد. شوري عصاره اشباع و رطوبت خاك تمام نمونه‌ها در آزمايشگاه طبق روش‌هاي استاندارد اندازه‌گيري گرديد. نتايج نشان داد كه در يكي از مناطق مورد مطالعه (شوري آب 1^-dSm 7) تجمع شوري خاك به دليل فاصله زياد لاترال‌ها از رديف درختان عمدتاٌ در زير تنه درختان تا حد 1^-dSm 16 اتفاق افتاده است. در ديگر منطقه مورد مطالعه (شوري آب 1^-dSm 10) به دليل آبدهي بالاي قطره‌چكان‌ها شستشوي املاح در بخشي از منطقه توسعه ريشه بيش از حد معمول اتفاق افتاده است، ولي به دليل عمليات غيراصولي به ‌باغي، تجمع شوري بالايي (حدود 1^-dSm 60) بين دو رديف درختان و در محل چال كودها نزديك درخت مشاهده شد. نتايج همچنين نشان داد كه مقايسه متوسط شوري عصاره اشباع خاك در منطقه توسعه ريشه پسته با آستانه تحمل به شوري آن (اندازه گيري شده در شرايط بدون تنش خشكي) نمي‌تواند كاهش واقعي عملكرد ناشي از تنش شوري را نشان دهد. در باغ‌هاي مورد مطالعه، آبياري با جزء آبشويي بالا، شوري عصاره اشباع خاك را به حدي كاهش مي‌دهد كه مقايسه آن با آستانه تحمل به شوري پسته بيانگر آن است كه گياه با تنش شوري بالايي مواجه نيست. ولي با توجه به دور بالاي آبياري در اين مناطق، در زمان‌هايي بين دو آبياري، گياه با تنش خشكي روبروست، و در نتيجه آن فشار اسمزي (آب خاك) به حدي افزايش مي‌يابد كه به تنهايي پتانسيل آب خاك را تا حد نقطه پژمردگي دائم كاهش داده و موجب افت شديد عملكرد گياه مي‌گردد. بنابراين آنچه در هر دو منطقه و در بسياري از ديگر مناطق با شرايط مشابه مي‌بايست انجام پذيرد اجراي تقويم مناسب آبياري در شرايط شور است كه از اثرات سوء شوري بر رشد و عملكرد گياه بكاهد.