واسنجي و ارزيابي مدلهاي مختلف نفوذ آب در خاك (مطالعه موردي: سه منطقه در غرب كشور)

مدل‌هاي نفوذ آب به خاك نقش مهمي را در طراحي و ارزيابي سيستم‌هاي آبياري سطحي ايفا مي‌كنند. هدف از پژوهش حاضر، ارزيابي، مقايسه‌ و كاليبراسيون مدل‌هاي نفوذ آب در برخي از مناطق غرب كشور شامل مناطق داوود رشيد و هونام در استان لرستان و كلات در استان ايلام است. مدل‌هاي نفوذ شامل مدل كاستياكوف، كاستياكوف اصلاح‌شده، ناول ، فيليپ، هورتون و SCS بررسي شدند. براي ارزيابي دقت مدل‌ها شاخص‌هاي خطا سنجي شامل RMSE، MAE، MR، PE و R2 استفاده شدند. كاليبراسيون مدل‌ها با استفاده از Solver نرم‌افزار اكسل انجام شد. بررسي شاخص‌هاي ارزيابي نشان داد مدل نفوذ ناول با مقادير متوسط RMSE، MAE، MR، PE و R2 به ترتيب برابر 0.0221، 0.0178، 0.999، 0.13و 0.9785 داراي عملكرد بهتري نسبت به پنج مدل ديگر در تمام محدوده مطالعاتي است. در طرف مقابل مدل SCS با مقادير متوسط RMSE، MAE، MR، PE و R2 به ترتيب برابر ‏0.07، 0.0575، ‏1.07، 7.86 و 0.8021 داراي نامناسب‌ترين عملكرد بود. درحالي‌كه تجزيه واريانس مدل‌هاي مختلف بيان‌گر عدم اختلاف معني‌دار بين مقادير محاسباتي و اندازه‌گيري شده بود. در بررسي منطقه‌اي اين مدل‌ها، نيز مدل ناول مناسب‌ترين مدل برا هرسه منطقه داوود رشيد، هونام و كلات انتخاب شد. بررسي عملكرد مدل‌ها در بافت‌هاي مختلف حاكي از حساسيت كمتر مدل‌هاي هورتون، ناول، كاستياكوف و كاستياكوف اصلاح‌شده نسبت به تغييرات بافت خاك و عملكرد بهتر مدل SCS در بافت‌هاي سنگين و عملكرد بهتر مدل‌ فيليپ در بافت‌هاي سبك‌تر، بود. بنابراين مي‌توان از مدل ناول در برآورد نفوذ تحت شرايط مختلف بافت خاك و همچنين در شرايط مشابه منطقه مطالعاتي استفاده كرد.