ارزيابي فني و اقتصادي آبياري قطره‌اي نواري در مزارع خيار و گوجه فرنگي

در سال‌هاي اخير روش‌هاي آبياري تحت فشار از جمله سامانه آبياري قطره‌اي نواري به‌منظور استفاده بهينه از منابع محدود آب در كشور توسعه يافته است. لذا اين تحقيق با هدف بررسي فني و اقتصادي آبياري قطره‌اي نواري در برخي از مزارع استان همدان طي سال‌هاي 1396 تا 1397 انجام شد. به‌اين منظور 14 مزرعه خيار و گوجه فرنگي به‌روش تصادفي انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. ميزان حجم آب آبياري با نصب كنتور يا با اندازه‌گيري دبي منبع آبي، ساعت آبياري در هر نوبت و تعداد آبياري محاسبه شد. جهت بررسي تغييرات شوري خاك، نسبت به اخذ نمونه خاك در ابتدا و انتهاي فصل زراعي و تعيين شوري عصاره اشباع خاك اقدام شد. متوسط حجم آب مصرفي و بهره‌وري مصرف آب در محصول خيار و گوجه فرنگي به‌ترتيب 7948 ، 10255 متر مكعب در هكتار و 8.7 و 7.2 كيلوگرم بر متر مكعب تعيين شد. نتايج نشان داد كه علي‌رغم استفاده از سامانه آبياري قطره‌اي در بعضي مزارع، هرچند بهره‌وري مصرف آب افزايش يافته بود ولي حجم آب آبياري به‌دليل شيوه اجراي غير اصولي و مديريت نامناسب سامانه آبياري، زياد بود. در برخي از مزارع خيار، مقايسه ميزان نياز آبي محاسباتي (7062 مترمكعب در هكتار) با ميزان آب آبياري (6000 متر مكعب در هكتار) نشان‌دهنده كم‌آبياري در اين مزارع بود. همچنين نتايج حاكي از افزايش بيشتر ميزان شوري خاك در زير نوارهاي آبياري نسبت به بين نوارهاي آبياري در انتهاي فصل آبياري نسبت به شروع فصل آبياري و به‌طور ميانگين 0.50 دسي‌زيمنس بر متر بود، تحليل اقتصادي نتايج نشان داد كه استفاده از سامانه آبياري قطره‌اي در محصولات خيار و گوجه فرنگي در كليه مزارع مورد مطالعه از بازده اقتصادي بالايي برخوردار بودند. بطوريكه ميانگين نسبت منفعت به هزينه در مزارع خيار و گوجه فرنگي به‌ترتيب 26.9 و 7.8 محاسبه شد.