نوآوري‌هاي رجالي محقق اردبيلي در جامع الرواه

حديث، گزارش‌كنندۀ سنت نبوي و ولوي است و بر پايه اي محكم و متين به نام سند استوار است. نقل حديث همراه با سند مورد تأكيد و توصيۀ معصومانk بوده است. يكي از طرق ارزشيابي حديث، ارزيابي سند و راويان آن است. بدين سبب علمي به نام »علم رجال « تأسيس و ده‌ها اثر رجالي تدوين شده است. در ميان كتب رجالي، كتاب جامع الرواه از موقعيت و جايگاه ويژه اي برخوردار بوده و داراي امتيازات مهم و سودمندي است. مؤلف انديشور آن با مجاهدت علمي و تلاش بيست‌سالۀ خويش توانسته است تحولي درشناخت راويان و شيوۀ نقد سند به وجود آورد و روش نويني را ابداع كند كه در ميان پيشينيان سابقه نداشته است. ايشان با اين روش ابتكاري، توانسته است به آسيب شناسي اسناد روايات كتب اربعۀ حديثي شيعه بپردازد و به نتيايج بسيار مهم و ارزشمندي درشناخت راويان و اسناد دست يابد؛ از جمله شناسايي تصحيف در نام راويان مانند تصحيف »حسين « به »حسن « و برعكس، شناسايي تصحيف در الفاظ تحديث مانند تصحيف »عن « به »بن « و برعكس، تمييز راويان مشترك مانند تمييز »احمد بن محمد « كه مشترك بين تعدادي از راويان ازجمله »احمد بن محمد بن عيسي اشعري «، »احمد بن محمد بن خالد برقي «، »احمد بن محمد بن ابي نصر بزنطي « است، شناخت مترادفات راوي و يكسان‌سازي عناوين متعدد مانند ثابت بن دينار، ثابت بن ابي صفيه، ابوحمزه ثمالي، الثمالي كه همۀ آن‌ها يك شخص مي‌باشند، شناخت تعليق در اسناد، شناخت افتادگي در اسناد اين مقاله به تبيين و توضيح منهج جديد و روش ابتكاري محقق اردبيلي و نتايج به‌دست‌آمدۀ آن مي‌پردازد.