تخمين توابع صادرات و واردات محصولات كشاورزي از بازارچه‌هاي مرزي ايران با رهيافت اقتصادسنجي فضايي

Estimation of export and import functions of agricultural products of Iranian border markets with the approach of spatial econometrics

تجارت بخش كشاورزي نقش مهمي را در كشورهاي در حال ‌توسعه ايفا مي‌كند و در اين راستا بازارچه‌هاي مرزي با توجه به حجم مبادلات محصولات كشاورزي، نقش بسزايي در جهت رشد و توسعه اقتصادي دارند. در اين پژوهش توابع صادرات و واردات محصولات كشاورزي در 33 بازارچه‌ مرزي با استفاده از مدل‌هاي اقتصادسنجي فضايي طي دوره زماني 1388-1395 برآورد شده است. نتايج مدل خطاي فضايي نشان داد كه بازارچه­ هاي مرزي بر يكديگر اثر مثبت و معناداري دارند. در تابع صادرات بازارچه‌هاي مرزي با حجم صادرات بالا، قيمت‌هاي نسبي صادراتي تاثير منفي و معناداري بر حجم صادرات داشته در حالي كه درآمد شركاء تجاري و نااطميناني نرخ ارز مؤثر حقيقي تاثير مثبت و معناداري داشته است و در بازارچه‌هاي مرزي با حجم صادرات پايين، درآمد شركاء تجاري تاثير مثبت و معنادار داشته و قيمت‌هاي نسبي صادراتي و نااطميناني نرخ ارز مؤثر حقيقي تاثير منفي و معناداري داشته است. همچنين در بازارچه‌هاي مرزي با حجم واردات بالا، درآمد داخلي تاثير مثبت و معناداري داشته و قيمت‌هاي نسبي وارداتي و نااطميناني نرخ ارز مؤثر حقيقي تاثير منفي و معناداري داشته است در حالي كه در بازارچه‌هاي مرزي با حجم واردات پايين، قيمت‌هاي نسبي وارداتي تاثير منفي و معناداري داشته است.

Agricultural sector trade plays an important role in developing countries. In this regard, the role of border markets in terms of the amount of agricultural commodity exchanges plays a significant role in the growth of the economy. In this study, export and import functions of agricultural products in 33 markets were studied by using the spatial econometric model during the period of 2009-2017. The results of the spatial error model showed that border markets have a positive and significant effect on each other. Results spatial error model shows that border markets with high export amount, amount relative export prices have negative effect although global income and the uncertainty of real effective exchange rate have positive effect and significant on export amount. In border markets with low export amount, income has been positive effect and significant and relative export prices and the uncertainty of real effective exchange rate have been negative effect and significant. In border markets with high import amount, relative prices have been negative effect and significant but the uncertainty of real effective exchange rate and domestic income have been not significant. While in border markets with low import amount, relative import prices have been negative and significant effect.