مسئوليت مدني مدافع در دفاع مشروع

civil responsibility in self-defense

يكي از عوامل رافع مسئوليت مدني و كيفري، دفاع مشروع است.براي تحقق دفاع مشروع، اجتماع شرايطي لازم است كه قانون مجازات اسلامي مورد اشاره قرار گرفته و نبودآنها موجب مسئوليت خواهد بود.فقها مبناي مشروعيت دفاع را اصل احسان،حكم فطرت و بناي عقلا نام مي برند و حقوقدانان مبناي چنين اباحه اي را با توجه به اضطرار مدافع در ارتكاب عمل و طبيعي بودن اين رفتار در وضعيت حمله، زدوده شدن وصف تقصير از عمل انجام شده مي دانند.در دفاع مشروع امكان ورود ضرر به سه شخص متجاوز، مدافع و ثالث وجود دارد كه مي توان آن را در دو فرض دفاع از خود و دفاع از ديگري تصور نمود. در حالت دفاع از خود اين امكان وجود داردكه مدافع در دفاع از خود مباشر در ايجاد ضرر به ثالث شده باشد يا سبب آن، در فرض مباشرت ثالث حق رجوع به هر يك از مدافع يا مهاجم را با استناد به قواعد اتلاف و تسبيب خواهد داشت ليكن در فرض تسبيب ثالث حق رجوع به هر يك از مدافع يا مهاجم را با استناد به قواعد تسبيب خواهد داشت. در حالت دفاع از ديگري اگر دفاع موجب ضرر مدافع گردد مدافع علاوه بر امكان رجوع به متجاوز از باب تسبيب با استناد به ماده306 قانون مدني و قاعده احسان حق رجوع به شخص دفاع شونده را خواهد داشت اما اگر چنين دفاعي موجب ضرر ثالث گردد با استناد به قاعده احسان ثالث صرفا حق رجوع به متجاوز را خواهد داشت و نمي تواند به مدافع به عنوان عامل زيان مراجعه كند

One of justifications in civil or criminal responsibility is self-defense. Toward this, complex of conditions is required that is pointed out in Art 156 of New Penal Code and their lack leads to responsibility. The jurisprudents recognize the principle of Ehsan as basis of legality of self-defense and jurists recognize this based on necessity of defender in doing this action and its being natural. In self-defense there is probability of damaging to accused person, defender and also the third party that can be divided into self-defense and defense of others. In self-defense it is possible that defender causes damages to third party in defending himself/herself. o‎r its cause, in case of intervention, third party has the right to refer to defender or accused person by virtue of rules of damage and causation. But in case of causation, the third party has right to refer to them only by virtue of rules of causation. In case of defending others, if the defense causes to damage to defender, the defender is rightful to refer to accused person by virtue of Art 306 Civil Code and refer to other factors, but if this defense leads to damages to third party, he/she has only right to refer to accused person.