عنوان مقاله :
ابعاد فقهي و حقوقي بيماري‌هاي واگيرِ خطرناك و سريع الانتشار از منظر قاعده وجوب دفع ضرر محتمل
عنوان به زبان ديگر :
Jurisprudential and Legal Dimensions of Infectious Diseases from the Perspective of the Rule of Obligation
پديد آورندگان :
احساني فر، احمد پژوهشگاه قوه قضاييه
كليدواژه :
دفع , ضرر , محتمل , احتمال , درجه احتمال , اهميت محتمل , قاعده وجوب دفع ضرر محتمل
چكيده فارسي :
مهم‌ترين ملاك موضوعي در بيماري‌هاي واگيرِ خطرناك و سريع الاشاعه، مسري بودن و قابليت انتشار اين بيماري‌ها در سطح توده‌اي و انبوه و با سرعت زياد است. از آنجا كه انتقال اين بيماري‌ها نيز با خسارات فردي و اجتماعي همراه است، اصل اباحه و آزادي اشخاص در رفتارهاي اجتماعي در مورد بيماران مبتلا به بيماري واگير با محدوديت مواجه مي‌گردد. يكي از قواعد محدودكننده اصل مذكور، قاعده عقلي «وجوب دفع ضرر محتمل» مي‌باشد. در قاعده مزبور معادله‌اي منطقي ميان دو پارامتر رخ مي‌دهد: پارامتر نخست درجه احتمال وقوع ضرر (انتقال بيماري) و پارامتر دوم ميزان شدت و پيامدها ناگوار ضرر (بيماري منقوله) است. برقراري معادله ميان درجه احتمالِ(وقوع ضرر: انتقال و سرايت بيماري) و اهميت محتمل(شدت خطورات بيماري منقوله) از دقيق‌ترين مباحث اصولي است.
اين قاعده اقتضائات متعددي در حوزه احكام فردي، اجتماعي و حكومتي در بر خواهد داشت. در سطح كلان، قاعده مزبور وظايفي را بر عهده حكومت قرار مي‌دهد تا مانع حدوث ضرر محتمل كه همانا انتشار بيماري است گردد. در سطح مياني، نهادها و مجامع و موسسات اجتماعي قرار دارند كه وظايفي را به منظور ممانعت از حدوث ضرر محتمل برعهده دارند. در سطح فردي، احكام متعدد حقوقي در حوزه رفتارهاي شخصي و خانوادگي بر عهده شهروندان به منظور ممانعت از حدوث ضرر قرار مي‌گيرد. اقتضائات حاصل از قاعده مزبور در هر سه حوزه فردي، اجتماعي و حكومتي با دو رويكرد مطرح مي‌شود: نخست دفع ضرر محتمل از خود (ممانعت از انتقال بيماري به خود) و ديگري دفع ضرر محتمل از ديگران (ممانعت از انتقال بيماري به ديگران).
عنوان نشريه :
حقوق اسلامي
