بررسي ارتباط نظام سرمايه داري با فرش بافي كرمان در دوره ي قاجار

Investigating the Association between Capitalist System and Carpet Industry in Kerman during Qajar Period

فرش ­بافي مهمترين صنعت كرمان در اواخر دوره قاجار بود. اين صنعت بيشترين نيروي كار را جذب كرد و بالاترين رقم صادرات كرمان را به خود اختصاص داد. عوامل متعددي در رونق فرش ­باشي كرمان موثر بودند. موثرترين عامل در رشد صنعت فرش ­بافي تقاضا و سرمايه­ گذاري خارجي بود. در پژوهش پيش رو با مراجعه به اسناد و منابع اصلي تاريخي، فرش ­بافي كرمان با ابزار تاريخي و روش توصيفي – تحليلي به بحث گذاشته شده و در صدد است به اين پرسش پاسخ دهد: چه ارتباطي ميان نظام سرمايه ­داري و بازار جهاني با صنعت فرش­بافي كرمان در دوره قاجار برقرار بود؟ يافته­ هاي پژوهش نشان داد كه رشد فرش بافي ناشي از نوعي نظام تقسيم كار جهاني بود و بر اساس آن ايران در حاشيه نظام بازار جهاني قرار گرفت. تمركز بر فرش­بافي تا حدودي موجب ركود ساير صنايع شد و نيروي كار ساير صنايع جذب فرش­بافي شدند. بنابراين فرش ­بافي در صدر صنايع ايران و كرمان قرار گرفت. ميزان تجارت فرش كرمان در سال 1907-1906م/1325-1324ق، 21/53 درصد كل رقم صادرات كرمان را به خود اختصاص داد. اين رقم در سال 1910-1909م/1328-1327ق به بيش از 5/99 درصد از رقم كل صادرات كرمان افزايش يافت. در سال منتهي به جنگ جهاني اول 1914-1913م/1332-1331ق صادرات فرش و شال كرمان به اروپا و امريكا از طريق بندرعباس 97/78 درصد صادرات كرمان بود.

Carpet weaving was the most important industry of Kerman province in the end of Qajar period. This industry attracted a large number of manpower and allotted itself the highest number of exports. many factors affected the flourishing of carpet weaving of Kerman. The most effective factor in the prosperous of the industry was foreign investment and demand. In this study, the author set out to discuss about weaving of carpet in Kerman and want to response to the following question; What was the association between the capitalist system and the global market with carpet industry of Kerman during the Qajar period? The research method of this paper is descriptive-analytic and the author refers to the historical records and documents. Findings of the study show that the growth of carpet weaving ensued by a type of global division of labor and based on that, Iran is located on the edge of international business system. Concentration on carpet weaving caused others industries to diminish and their human resource to attract to carpet weaving. Therefore, carpet weaving was on the pinnacle of Kerman and even Iran industries. Rate of carpet export embraced 53/21 percent of the whole of Kerman’s export between the years 1906 to 1907 (1324-1325 SH). This number increased to over 99/5 percent between the years 1909-1910 and on the year WWI started (1913- 1914), export of Iranian carpet and shawl to Europe and America through Bandar Abbas increased to 97/78 percent of Kerman’s export.