نقش داستان راستان شهيد مطهري و داستان‌هاي كوتاه محمود تيمور در بيداري اسلامي دو انقلاب ايران و مصر

The Role of Martyr Motahhari’s Book “Anecdotes of Pious Men” and Short Stories of Mahmoud Taymour in the Islamic Awakening of the Two Iranian and Egyptian Revolutions

گاهي روزگار در گردش خود به نقطه‌اي مي‌رسد كه حق و باطل در هاله اي از ابهام فرورفته و راه از بيراه گم مي‌شود. در چنين زمانه‌اي است كه روشن ‌فكران ديني و غيرديني دست به قلم مي‌برند تا چراغي بيافروزند در دل تاريكي‌ها. محمود تيمور و مرتضي مطهري ازجمله روشن‌ فكراني هستند كه علاوه بر حضور سياسي چشمگير در دو انقلاب ايران و مصر، در عرصۀ ادب فارسي و عربي نيز خوش درخشيده‌اند؛ با ‌اين تفاوت كه يكي از آن دو در عصر نهضت روزگار تجديد زندگي عرب مي‌زيسته؛ و تحول در ساختار زندگي سياسي ـ اجتماعي عرب، پس از عصر نهضت، سبب شده تا وي از مرز سنت‌ها عبور كرده، قدم به دنياي تجدد نهاده و داستان‌هايي واقعي از خرافه‌پرستي مسلمانان خلق كند؛ و ديگري با توجه به ضروريات جامعۀ ايران و از سرِ درد، نگارش آثاري همتراز «فلسفه و روش رئاليسم» را رها كرده و عالمانه داستان راستاني خلق كند كه گويي در مقابل داستان‌هاي كوتاهي نوشته شده كه به جاي نماياندن چهرۀ واقعي اسلام، فقط و فقط بر ديني آميخته با خرافه تاخته‌اند. علامه بزرگ شهيد مطهري در اين كتاب بسياري از مباني فكري و ريشه‌دار شيعه را در قالب داستان مطرح كرده است. هدف از اين پژوهش كه به شيوۀ تطبيقي ـ مقايسه‌اي و به روش كتابخانه‌اي انجام شده، مقايسۀ تطبيقي ساختار، محتوا، تفاوت‌ها، شباهت‌‌ها و نيز نقش داستان‌هاي كوتاه شهيد مطهري و تيمور در شكل گيري دو انقلاب ايران و مصر است.

Mahmoud Taymour and Morteza Motahhari are among the intellectuals who, in addition to their significant political presence in the two Iranian and Egyptian revolutions, also have a special place in Persian and Arabic literature. The difference between these two thinkers is that, Taymour, who lived in the time of Arab modernity, the time of change in Arab socio-political life, went beyond traditions and wrote stories regarding Muslim superstition; but, contrary to this approach, Motahhari, given the conditions prevailing in Iranian society, abandoned his work “Philosophy and the Method of Realism” and wisely wrote true stories regarding Islam to show that the true face of Islam is not only those superstitions. In this book, Allame martyr Motahhari has presented many Shiite intellectual and principles in the form of stories. Using a documentary-comparative method, this paper studies the structure, content, differences, similarities, as well as the role of short stories of martyr these two thinkers in the formation of the two revolutions in Iran and Egypt.