عوامل و موانع مؤثر بر نقش آفريني نهادهاي مدني در كارآمدي دولت جمهوري اسلامي ايران

نهادهاي مدني نقش بسزايي در كارآمدي دولت ها دارند. داده هاي بانك جهاني و تأكيد نظريه پردازان صاحب نام جهاني بر نقش نهادهاي مدني، بيانگر اهميت اين نهادهاست. در ايران نيز نهادهاي مدني در حوزه هاي مختلف، كم و بيش به فعاليت مي پردازند و مي توانند نقش مؤثري در كارآمدي دولت ايفا كنند. ولي براي نقش آفريني مؤثر، نيازمند شناخت كاملي از موانع و عوامل مؤثر بر اين نقش آفريني با توجه به تجربه فعالان خود نهادهاي مدني هستيم. در اين مقاله با استفاده از منابع موجود اسنادي، نهادهاي مدني موجود با گستره ملي مشخص شدند. سپس با نظر صاحب نظران اين حوزه و با استفاده از تكنيك دلفي، يازده نهاد مدني در سه گروه فرهنگي، اجتماعي و اقتصادي انتخاب شد. در مرحله بعد، يازده جلسه كانوني با حداقل پنج تن از فعالان هر يك از نهادهاي مدني و كارشناسان دولتي در حوزه مرتبط و صاحب نظران دانشگاهي برگزار شد. در اين جلسات، عوامل مؤثر و موانع نقش نهادهاي مدني در كارآمدي دولت به بحث گذاشته شد و بحث ها روي كاغذ آورده و كدگذاري شد و كدگذاري تا مرحله اشباع پيش رفت. با توجه به داده هاي به دست آمده در مرحله قبل، نكات كليدي جلسات كانوني استخراج شد كه در نهايت در مقوله جداگانه عوامل مؤثر و موانع مؤثر، 23 عامل مؤثر و 46 مانع مؤثر در نقش آفريني نهادهاي مدني بر كارآمدي دولت استخراج شد. با توجه به نتايج مرحله قبل مشخص شد كه مهم ترين عامل نقش نهادهاي مدني در كارآمدي دولت، خود دولت است و دولت علاقه اي به ايفاي نقش مؤثر نهادهاي مدني ندارد و در صورت اجازۀ دولت، نهادهاي مدني نقش بسيار مؤثري در كارآمدي دولت خواهند داشت. همچنين مطابق با نتايج اين پژوهش، موانع مؤثر بر نقش نهادهاي مدني در كارآمدي دولت از اهميت بيشتر نسبت به عوامل مؤثر برخوردار است. اين امر نشان دهنده نوعي بي اعتمادي و بدبيني دولت به نهادهاي مدني است.