بررسي و تحليل اثرات برنامه‌ريزي كاربري اراضي و شبكه حمل‌ونقل بر مصرف انرژي در شهر، مورد مطالعاتي: محدوده 35 هكتاري در شهر جديد هشتگرد

رشد شتابان و فزاينده شهرنشيني و در پي آن، افزايش جمعيت شهرها، پيامدهاي مختلفي را در زمينه‌هاي گوناگون به دنبال داشته است. از جمله مهم‌ترين اين پيامدها مي‌توان به افزايش تقاضا براي منابع انرژي اشاره نمود كه خود از دو جنبه قابل‌تأمل است: نخست محدود بودن منابع انرژي تجديد‌ناپذير، دوم آلودگي‌هاي زيست‌محيطي ناشي از مصرف سوخت‌هاي فسيلي و از سوي ديگر فراگير شدن آگاهي‌هاي عمومي نسبت به جنبه‌هاي يادشده سبب شد تا رويكردهاي نويني نظير توسعه پايدار، رشد هوشمند و غيره در شهرسازي ظهور يافته و توجه به بحث كارايي انرژي در شهرسازي را آشكار نمايد. مفهوم مصرف انرژي در شهر، با مؤلفه‌هاي گوناگوني در ارتباط است. يكي از اين مؤلفه‌ها، ويژگي شبكه معابر و حمل‌ونقل است كه در ارتباط با موضوع كاربري زمين بر مصرف انرژي در اين بخش (حدود 30 درصد انرژي مصرفي شهرها) تأثير مي‌گذارد. تاكنون مطالعات متعددي در زمينه مصرف انرژي صورت گرفته، اما تحقيقات با ماهيت كمي در ايران كمتر صورت گرفته است. در اين مقاله، ابتدا مباني نظري مطرح‌شده در زمينه انرژي و برنامه ‌حمل‌و‌نقل مورد بررسي قرار‌گرفته، سپس مؤلفه‌هاي مؤثر بر مصرف انرژي در بخش حمل‌و‌نقل بررسي شده است. در گام بعد، براي 35 هكتار از اراضي بكر شهر جديد هشتگرد (معروف به محدوده 35 هكتاري در مطالعات اسناد فرادست)، سه سناريو پيشنهاد شده و در پايان با اندازه‌گيري شاخص‌هاي انرژي حمل‌و‌نقل و كاربري زمين، توسط نرم‌افزار Communityviz، مصرف انرژي سناريوها ارزيابي شده است و جهت تحليل دقيق‌تر تعيين ميزان همپيوندي معابر، از تكنيك تحليل چيدمان فضا و نرم‌افزار دپث‌مپ1 استفاده شده ‌است. يافته‌ها نشان‌دهنده وجود ارتباط مستقيم بين فرم شبكه معابر و حمل‌و‌نقل، كاربري اراضي شهري و مصرف انرژي است كه با اعمال تغيير در فرم شبكه معابر، توسعه حمل‌و‌نقل يكپارچه و تغيير در پراكنش كاربري اراضي مي‌توان تا 35 درصد مصرف انرژي در بخش حمل‌ونقل را كاهش داد.