ديپلماسي نهضتي و سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران؛ نقشۀ راه و مسائل پيش ‌رو

Movement Diplomacy and Foreign Policy of the Islamic Republic of Iran; Roadmap and The Problems ahead

ديپلماسي نهضتي در سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران از آغازين روزهاي پيروزي انقلاب اسلامي نقش مهمي در شكل­ گيري روابط خارجي و بين ­المللي كشور ايفا نموده است. چنين نقشي در بستر قانون اساسي به­تدريج منجر به تشكيل ساختارهاي حاكميتي چون نيروي قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامي گرديد كه مأموريت اصلي و اساسي آن پُشتيباني‌ و حمايت از نهضت­هاي آزادي­بخش و دولت­ هاي حامي مقاومت در سراسر جهان است؛ كه اين مهم در تعامل و همكاري با ساير ساختارهاي رسمي و قانوني نظام تعيّن پيدا مي­كند. با اين وجود به ­نظر مي­رسد اين موضوع پس از چهار دهه از تشكيل نظام جمهوري اسلامي و در آغازين سال­هاي گام دوم انقلاب آنچنان كه بايد­و­شايد مورد ساخت پژوهشي و پرداخت علمي قرار نگرفته و از طرفي نقشۀ راه آن با توجه به مسائل و مشكلات پيش ­رو طراحي و تدوين نشده است. هدف اصلي اين مقاله، بررسي و تحليل همين موضوع است كه تلاش مي­كند ضمن تبيين چهارچوب مفهومي و نظري مقاومت و جايگاه محكم آن در قانون اساسي، نسبت ديپلماسي نهضتي و سياست خارجي را مورد ­واكاوي قرار داده و در نهايت مسائل پيش روي كاربست ديپلماسي نهضتي در عرصۀ سياست خارجي را در چهارچوب نقشۀ راه پيشنهادي مورد­ ارزيابي قرار دهد. روش پژوهش به ­لحاظ نوع تحقيق، توصيفي ـ تبييني و به ­لحاظ روش‌شناسي تحقيق بر مبناي نوع داده­ ها، روش كيفي است. روش گردآوري داده‌ها نيز كتابخانه‌اي، اينترنتي، اسنادي و مطالعات ميداني بوده و روش تجزيه­ و ­تحليل اطلاعات نيز تحليل محتوا و روايي مي‌باشد. نتيجۀ نهايي تحقيق اين است كه ديپلماسي نهضتي در راستاي نظام ارزشي و منافع ملي جمهوري اسلامي ايران به­دنبال تشكيل محور مقاومت در سطح منطقه‌اي و بين‌المللي از طريق بومي­سازي مقاومت بوده و اين مهم در يك نقشۀ راه پيشنهادي شش­مرحله‌اي يعني گفتمان‌سازي، شبكه‌سازي، جريان‌سازي، جنبش‌سازي، نظام‌سازي و در نهايت تمدن‌سازي مديريت و اجرا مي‌گردد. البته تحقق نقشۀ راه مستلزم توجه به مسائل و چالش‌هاي پيش روي ديپلماسي نهضتي است كه در بخش پاياني مقاله مورد­بررسي و تحليل قرار خواهد گرفت.

Movement diplomacy in the foreign policy of the Islamic Republic of Iran has played an important role in the formation of foreign and international relations since the beginning of the victory of the Islamic Revolution. Such a role in the constitution gradually led to the formation of governing structures such as the Quds Force of the Islamic Revolutionary Guard Corps, whose main mission is to support and support the liberation movements and pro-resistance governments around the world. Cooperation with other formal and legal structures of the system is determined. However, it seems that after four decades of the establishment of the Islamic Republic and in the early years of the second step of the revolution, this issue has not been properly researched and perhaps paid for scientifically and perhaps on the other hand. The problems ahead are not designed and developed. The main purpose of this article is to investigate and analyze this issue, which tries to explain the conceptual and theoretical framework of resistance and its strong position in the constitution, the relationship between movement diplomacy and foreign policy, and finally the issues facing the application of movement diplomacy in Assess the field of foreign policy within the framework of the proposed roadmap.