مؤلفه‌هاي فلسفۀ ‌فرهنگ در رويكرد كثرت‌گراي ابن‌خلدون

The Categories of Philosophy of Cultur in Ibn Khaldun’s Pluralistic Approach

هدف اين مقاله، مقايسۀ آراء ابن‌خلدون در مقدمه با مباحث مطرح شده در حوزۀ فلسفه فرهنگ در دوران مدرن است. با نگاهي به كتاب مقدمۀ ابن‌خلدون از اين منظر، متوجه خواهيم شد كه ابن‌خلدون در مقدمه، از رهگذر بحث دربارۀ مفاهيمي چون عصبيت، پادشاهي و تأثير آب و هوا بر عمران و ... برخي از مهم‌ترين مؤلفه‌هاي فلسفۀ فرهنگ را مطرح مي‌كند و نشان مي‌دهد كه چگونه از آدميان از شرايطي نزديك به طبيعت گام به گام به مرحلۀ عصبيت و سپس به مرحله رفاه و تن‌آسايي صعود مي‌كنند و به واسطۀ فرهنگ از طبيعت فاصله مي‌گيرند و او نشان مي‌دهد كه براي طي اين راه، جنگ و نفي ديگري امري ضروري است. او در ادامه نيز نشان مي‌دهد كه خود با اتخاذ چشم‌اندازي فلسفي، ديگري را به رسميت مي‌شناسد و بدين‌سان از افق‌هاي محدود به فرهنگ خود فراتر مي‌رود و ديگري را در منطقه -الفراغي كه همانا عمران است مد نظر قرار مي‌دهد. او دين را بازانديشي مي‌كند تا راهي را براي كثرت‌انگاري فرهنگي باز كند.

The paper is to compare between Ibn Khaldun's style of philosophizing and the modern viewpoint of Philosophy of Culture. Speculating on Asabiyyah (group feeling), civilization, and influences of climate on the human being, Ibn Khaldun sets the stage for his contribution to some of the most important categories of the philosophy of culture. He describes how gradually human beings, humans that first home around nature, reach the state of prosperity by way of Asabiyyah and he believes that this way is bound for wars and for the negation of the other. Ibn Khaldun, then, in the course of the discussion, somehow like oppressed utopian, recognizes other cultures and goes beyond the horizon of his own culture and views human being from the higher standpoint of O’mran, a standpoint that is devoid of any specific values, that is Jenseits von Gut und Böse. He rethinks religion so as to pave the way for poly – cultural standpoint.