امكان‌سنجي پايش بهنگام و خودكار رود‌هاي ايران با استفاده از فناوري تيكه‌نگاري صوتي رودالي ۵۰ كيلوهرتز

فنّ تيكه‌نگاري صوتي (ت‌ص موسوم به اِي‌تي) يكي از روش‌هاي نوآورانه پايش بهنگام رودخانه‌ها است. در اين مطالعه به معرفي و بررسي دقت اندازه‌گيري سرعت جريان با استفاده از دستگاه‌ تيكه‌نگاري صوتي رودالي 50 كيلوهرتز مناسب براي رودخانه‌هاي كم‌عرض (اكثر رودخانه‌هاي ايران) و مقايسه عملكرد آن با دستگاه‌هاي تيكه‌نگاري صوتي رودالي 30 كيلوهرتز كه در رودخانه‌هاي عريض مورد استفاده قرار مي‌گيرد، پرداخته شده است. نتايج نشان دادند كه دستگاه‌هاي تيكه‌نگاري صوتي ۳۰ و ۵۰ كيلوهرتزي در رودخانه‌هايي با عرض ۴۰ متر، به‌ترتيب دقتي معادل ۴ و 2/5 سانتي‌متر بر ثانيه دارند. هم‌چنين در رودخانه‌هايي با عرض ۱۰۰ متر، دقت اندازه‌گيري سرعت جريان به‌ترتيب ۲ و ۱ سانتي‌متر بر ثانيه است. متعاقباً، در رودخانه‌هايي با عرض ۲۰۰ متر، دقت اندازه‌گيري سرعت جريان آب به‌ترتيب ۱ و 0/7 سانتي‌متر بر ثانيه به دست آمد. بنابراين، در فنّ تيكه‌نگاري صوتي با افزايش عرض رودخانه، دقت اندازه‌گيري جريان افزايش مي‌يابد. اما محاسبات حداكثر مسافت انتشار صدا با فرض عدم وجود ذرات معلق در آب براي بسامدهاي ۳۰ و ۵۰ كيلوهرتز به‌ترتيب تقريباً ۲۰۰۰ و ۱۲۰۰ متر به‌دست آمد. براساس نتايج اين مطالعه به‌كارگيري دستگاه تيكه‌نگاري صوتي رودالي ۵۰ كيلوهرتز در رودخانه‌هاي با عرض بزرگ‌تر از 40 متر توصيه مي‌شود.