جستاري بر مكانيسم "جبران" و فرايندهاي آن در آينۀ ادبيات ادونيس و شاملو

An Inquiry into the “Compensation” Mechanism and its Processes in the Literature of Adunis and Shamlou

از ميان روان­شناساني چون آدلر، يونگ، فرويد، اريك فروم، لاكان و... كه تحليلي روانكاوانه به ادبيات و هنر داشته‌اند، مي­توان گفت كه رويكرد روان­شناختي آدلر به اين دو مقوله، با استناد به محوريت تأثير "احساس نقص" در شكل‌گيري ادبيات يك شاعر، از جامعيت بالاتري برخوردار بوده است. آدلر رويكرد فكري خود را بر­­­مبناي احساس حقارت بنا نهاد؛ بد­ين معنا كه شكل ­گيري بسياري از مؤلفه­هاي هنري و ادبي به‌نوعي برخاسته از احساس نقصي سركوب‌ شده است كه با تكيه ‌بر مكانيسم جبران به منصه ظهور رسيده ­اند. در حوزه ادبيات، ادونيس و شاملو از جمله سرايندگان بنام معاصر­ند كه تأثير بسزايي بر­ روند تصوير و معنا در حوزه شعر داشته­ اند. آن‌ها گرايش سنت­گرا به شعر ­را مردود­ دانسته­ و با تكيه ‌بر شناختي جامع از مسير ذهني انسان امروزي به موسيقي و مفهوم شعر جهت­ گيري خاصي داده‌اند كه با رنگ و لعابي روان­شناختي همراه بوده است. جستار پيش­رو مي­ كوشد تا با تكيه ‌بر نقد تطبيقي، گفتگو­مندي متن و روش توصيفي- تحليلي، به بررسي روان‌شناسي فردي دو شاعر پرداخته، سپس محورهاي حاصل از احساس حقارت موجود در ادبيات آن‌ها را در قالب فرايندهايي چون "جابجايي"6، "آرمان‌گرايي"7 و "انكار"8 موردبررسي و واكاوي قرار دهد. قدر مسلم اينكه، دوران كودكي و افت‌ وخيزهاي فردي دو شاعر، ضمن ايجاد ذهنيتي منحصربه‌فرد در آن‌ها، رويكرد ادبي خاصي از آن‌ها به‌جاي گذاشته و همين مسئله، زمينه شكست هنجارهاي ساختاري و معنايي را در زمينه هنري‌شان ايجاد كرده است. اين جستار، بر مبناي مكتب آمريكايي، اصالت اشتراك موجود در متن هنري دو شاعر را با محوريت مكانيسم جبران، مطمح نظر قرار داده است

فاقد چكيده لاتين