تأثير سطوح مختلف شوري و رژيم‌هاي آبياري روي برخي خصوصيات رشد و كارآيي مصرف آب در ارقام گندم (.Triticum aestivum L)

Effect of Different Salinity Levels and Irrigation Regimes on Certain Growth Properties and Water Use Efficiency in Wheat (Triticum aestivum L.) Cultivars

در اين تحقيق واكنش دو رقم گندم نان (ارگ و تجن)، به رژيم‌هاي آبياري (آبياري كامل و 85 درصد نياز آبي) و سطوح متفاوت شوري (صفر، 50، 100 و 150 ميلي‌مولار كلريدسديم) در آزمايشي گلخانه‌اي به‌صورت فاكتوريل بر پايه بلوك­هاي كامل تصادفي در سه تكرار مورد ارزيابي قرار گرفت. زماني كه برگ چهارم به حداكثر سطح خود رسيد، تيمارها اعمال گرديدند. شوري 150 ميلي­مولار موجب كاهش معني­دار وزن خشك اندام هوايي، وزن خشك ريشه و كارآيي مصرف آب دانه و وزن خشك اندام هوايي گرديد. اگرچه كارآيي مصرف آب وزن خشك اندام هوايي و دانه در رقم متحمل ارگ (به‌ترتيب 9/3 و 97/0 گرم در ليتر در بوته) بيش‌تر از رقم حساس تجن (8/2 و 85/0 گرم در ليتر در بوته) بود، اما وزن خشك اندام هوايي ارقام تقريباً به يك نسبت كاهش يافت. تيمار كم آبياري ميزان سديم بافت‌ها را كاهش داد و موجب افزايش نسبت پتاسيم به سديم برگ پرچم از 73/4 به 33/5 و كارآيي مصرف آب وزن خشك اندام هوايي از 1/3 به 5/3 گرم در ليتر در بوته شد. سطوح 50 و 100 ميلي­مولار شوري بر عملكرد دانه هر دو رقم بي‌تأثير بود. در نهايت شوري 150 ميلي­مولار در هر دو تيمار آبياري كامل و كم آبياري موجب كاهش يكساني در عملكرد دانه رقم تجن شد، اما بر عملكرد دانه رقم ارگ بي‌تأثير بود. ازآنجاكه عملكرد دانه ارقام در سطوح متفاوت شوري تحت تأثير آبياري قرار نگرفت، بنابراين هر دو رقم داراي تحمل يكساني نسبت به تنش اسمزي بودند.

In this study, response of two bread wheat cultivars (Arg and Tajan) to different irrigation regimes (full irrigation and 85 percent of water requirement) and different salinity levels (0, 50, 100 and 150 mM NaCl) in a greenhouse using a factorial experiment based on a randomized complete block designe with three replications was evaluated. Treatments were imposed when the leaf 4 was fully expanded. 150 mM level of salinity significantly decreased shoot dry weight, root dry weigh, and water use efficeiny in grain and shoot dry weight. Although, water use efficeiny in grain and shoot dry weight of tolerant Arg cultivar (3.9 and 0.97 g/L per plant respectively) was more than sensitive Tajan cultivar (2.8 and 0.85 g/L per plant respectively), but both cultivars had the same reduction in shoot dry weight. Deficit irrigation decreased the rate of roots Na+, shoot Na+ and flag leaf Na+, and increased flag leaf K+/ Na+ ratio from 4.73 to 5.33 and water use efficeiny in shoot dry weight from 3.1 to 3.5 g/L per plant respectively. The yield of both cultivars did not affect by 50 and 100 mM NaCl. At last, 150 mM NaCl caused a same reduction in yield at full irrigation and 85 percent of water requirement in Tjan, but in Arg cultivar, the yield did not affect by this level of salinity. Because grain yield of both cultivars did not affect by deficit irrigation under salinity levels, thus they had a similar resistance to osmotic stress.