بررسي اثر پوشش‌هاي طبيعي در كاهش تبخير از سطح خاك تحت شوري‌هاي مختلف آب آبياري

حفاظت از آب و افزايش بازده مصرف آن از اركان اصلي كشاورزي پايدار به ويژه در مناطق خشك و نيمه‌خشك است. استفاده از خاكپوش‌هاي طبيعي سازگار با محيط زيست يك روش مؤثر كاهش تبخير از سطح خاك و در نتيجه كاهش مصرف آب مي‌باشد. در اين پژوهش به منظور بررسي اثر پوشش‌هاي مختلف در شرايط شور و غير شور بر تبخير از سطح خاك، آزمايشي گلداني به صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملا ً تصادفي با چهار تيمار پوشش (:C1 خاك بدون پوشش، C2: سنگريزه، C3: كنجاله كنجد و C4: ضايعات پسته)، سه سطح شوري آب آبياري (S1: آب شرب با شوري 0.8 dS m1، S2: آب با شوري 6 dS m1 و S3: آب با شوري 12 dS m1) و سه تكرار انجام شد. نتايج نشان داد كه بيشترين كاهش تبخير بعد از سه هفته به ميزان 58% در تيمار پوشش سنگريزه و سپس كنجاله كنجد و ضايعات پسته به ترتيب به مقدار 41 و 37% نسبت به شاهد مشاهده شد. با خاكپوش سنگريزه حتي 105 روز بعد از آبياري نيز تبخير تجمعي 7% كمتر و رطوبت خاك حدود دو برابر بيشتر از خاك بدون پوشش بود. اگر چه اثر شوري آب آبياري بر تبخير از خاك معني‌دار نبود اما نتايج نشان داد كه رطوبت خاك در تيمارهاي آب شور نسبت به تيمار غير شور در هر نوع خاكپوش نسبت به خاك لخت حدود 1 تا 3 درصد بيشتر بود. با تعميم نتايج كاهش تبخير به سطح مزرعه، دور آبياري حداقل 5 روز طولاني‌تر و تعداد دفعات آبياري باغات پسته در دوره رشد، در منطقه اردكان حداقل يك بار كمتر مي‌شود. با كاربرد پوشش سنگريزه، كنجاله كنجد و ضايعات پسته به ترتيب مي‌توان 8.5، 6 وMm3 5.4 آب صرفه‌جويي نمود. اين حجم صرفه‌جويي در راستاي تعادل بخشي سفره‌هاي آب زيرزميني معادل با خاموشي 185 چاه با دبي lit/s 20 به ترتيب به مدت 27، 19 و 17 روز در منطقه اردكان است.