شناسايي عوامل مؤثر بر نسبت ماليات بر ارزش‌‌افزوده به توليد ناخالص داخلي با تأكيد بر حد‌‌آستانه ثبت‌نام

Identifying the Effective Factors on VAT Revenues to GDP Ratio with an Emphasis on Registration Threshold

امروزه ماليات بر ارزش‌‌افزوده نقش مهمي در اقتصاد كشورها دارد و در بسياري از كشورها، بيش از نيمي از كل درآمدهاي مالياتي را تشكيل مي‌دهد. بررسي‌هاي آماري ده سال گذشته نشان مي‌‌دهد كه اين نوع ماليات نه تنها در ايران بلكه در تمامي كشورهاي جهان روندي رو به افزايش دارد به طوري كه نسبت وصولي‌هاي اين ماليات‌ها به GDP در كشورهاي توسعه‌يافته، در حال‌توسعه و ايران به ترتيب 12، 4 و 14/3 درصد است. با توجه به اين مشاهده، سؤال اصلي اين است كه چه عواملي مي‌‌تواند اين نسبت‌هاي متفاوت ماليات بر ارزش‌افزوده به GDP در كشورهاي مختلف را توضيح دهد؟ در اين مقاله ضمن شناسايي مهم‌ترين عوامل تعيين‌كننده نسبت مذكور، روي مفهوم «حد آستانه ثبت‌نام در نظام ماليات بر ارزش‌افزوده» تمركز مي‌شود. بدين منظور، داده‌هاي 48 كشور طي دوره زماني 2008 تا 2017 جمع‌آوري شده و با استفاده از روش EGLSمدل اقتصادسنجي برآورد شده است. نتايج حاصل از برآورد مدل حاكي از آن است متغيرهاي موهومي نرخ صفر و صادرات نفت كشور با نسبت درآمدهاي مالياتي به GDP رابطه­اي منفي و ساير متغيرها با اين نسبت رابطه­اي مثبت داشته­اند. يافته­هاي مقاله نكات مهمي را در خصوص وصول درآمدهاي ماليات بر ارزش­افزوده به دست مي­دهد، نخست آن كه حد آستانه ثبت­نام ماليات بر ارزش‌‌افزوده سبب افزايش درآمدهاي ماليات بر ارزش­افزوده مي­شود. دوم آن كه دولت بايد از ماليات بر ارزش­افزوده به عنوان يكي از منابع اصلي افزايش درآمدها، به خصوص به دليل تحريم­ها طي سال­هاي اخير استفاده كند. همچنين مطالعه حاضر حاوي اين پيام سياستي است كه حد آستانه خصوصاً در قانون مالياتي بايد تحت بررسي جدي قرار گيرد.

Nowadays, Value Added Tax (VAT) plays an important role in the economy of countries. Furthermore, VAT accounts for more than a half of their total tax revenues. The statistical surveys during the past decade indicate that the VAT increased dramatically across the world including Iran. Therefore, the ratio of VAT revenues to GDP is 12%, 4% in developed and developing countries respectively; however, it accounts only 3.14% for Iran. With regards to these statics, the main question is what can define the difference in the ratio of Value Added Tax to GDP in these countries? For identifying the main determinants of VAT revenues to GDP, this paper will focus on the VAT registration threshold by using EGLS method of 48 countries over 2008-2017. The results obtained from the estimation of the model indicate that the ratio of VAT revenues to GDP has a negative relationship with the dummy variables, zero rates and exporting the oil of a country, and a positive relationship with other variables. The results bring to important issues regarding collecting VAT revenues: firstly that VAT registration threshold increases VAT revenues. secondly that government should use VAT as one of the main source of increasing revenues, particularly over these years, due to sanctions. Furthermore, this study suggests that the VAT threshold, especially in the VAT law, should be considered.