تحليل تنگناهاي هيدروپليتيك تركمنستان در رابطه با همسايگان

Analysis of Turkmenistan's Hydropolitical Challenges to its Neighbors

كشورهايي كه از حيث منابع تأمين آب در رابطه با همسايگان (بالا­دست­) خود از موقعيت فرودستي برخوردارند، اغلب منفعلانه عمل مي‌كنند؛ به ويژه چنانچه نتوانند نظر مساعد همسايگان (در حوضۀ آبريز مشترك) را با خواست خود جلب و همراه سازند، با اين همسايه­ ها دچار چالش و نزاع خواهند شد. عكس اين موضوع هم صادق است؛ آنجايي كه گاها،ً كشورهاي بالادست از اين موقعيت بهعنوان ابزاري سياسي جهت فشار بر رقيب و امتيازگيري بيشتر بهره‌‌برداري مي­ نمايند. اين پژوهش، با روش توصيفي- تحليلي و با استناد به منابع معتبر، به دنبال بررسي و تحليل تنگناهاي هيدروپليتيك تركمنستان در رابطه با همسايگان است. مفروض مقاله اين است كه موقعيت جغرافيايي و وضعيت هيدروپليتيك تركمنستان از حيث تامين منابع آب بهگونه‌اي است كه اين كشور با همسايگان خود در اين زمينه، چالش‌هاي اساسي خواهد داشت. يافته­هاي پژوهش نشان مي­دهد تركمنستان نسبت به اغلب همسايگان در موقعيت فرودستي قرار دارد. اين مسئله به صورت بالقوه (از ناحيه ايران) و بالفعل (از ناحيه افغانستان و چهار جمهوري آسياي مركزي) براي تركمنستان ايجادكنندۀ زمينه ­هاي بروز چالش‌ هيدروپليتيك براي اين كشور در رابطه با همسايگان خواهد بود. ضمن اينكه تاثيرگذاري برخي متغيرها همچون تغيير اقليم و تداوم خشكسالي‌ها، افزايش نسبت شهرنشيني و تغيير سبك زندگي و به تبع آن افزايش شديد مصرف آب و ضرورت توليد برخي محصولات كشاورزي استراتژيك، به طورقطع در آينده‌اي نزديك، موجب تشديد بحران هيدروپليتيك بين تركمنستان و همسايگان خواهد بود.

Countries that are inferior to their neighbors in terms of water supply(upstream) are often passive. In particular, if they are unable to obtain the favorable agreement their neighbors (in a shared basin), they will face challenges and conflicts with them. The opposite is also true; sometimes, upstream countries use this situation as a political tool to put pressure on the opponent and gain more points. This research, using a descriptive-analytical method and citing reliable sources, seeks to study and analyze Turkmenistan's hydropolitical bottlenecks in relation to its neighbors. The paper assumes that Turkmenistan's geographical location and hydropolitical situation in terms of water supply is such that the country will face major challenges with its neighbors. Findings show that Turkmenistan is in a downstream position towards most of its neighbors. This issue potentially (Iran) and actually (Afghanistan and the four Central Asian republics) will create grounds for a hydropolitical challenge for Turkmenistan in relation to its neighbors. While the impact of some variables such as climate change and drought persistence, increasing urbanization and lifestyle changes and consequently a sharp increase in water consumption and the need to produce some strategic agricultural products, will intensify the hydropolitical crisis between Turkmenistan and neighbors in the near future.